Aminoglikoazid grubu antibiyotikler
Aminoglikozid antibiyotikler Streptomices veya Micromonospora türü mikroorganizmalardan elde edilirler. Aminoglikozitler geniş spektrumludurlar. Toksisitelerinin yüksek olmasından ötürü, genellikle gram(-) mikroorganizmaların neden olduğu ciddi enfeksiyonlarda tercih edilirler.
Florokinolon’larla etki spektrumu ve kullanım açısından yarışırlar.
Doğal aminoglikozitler
| Streptomisin | Kanamisin | Gentamisin | Sisomisin |
| Tobramisin | Tobramisin | Apramisin | Lividomisin |
| Spektinomisin | Fortimisin | Ribostamisin | Verdamisin |
| Neomisin | Higromisin | Butirosin | |
Yarı Sentetik aminoglikozitler
| Amikasin | Dibekasin | Arbekasin |
| Paromomisin | İsepamisin | Bekanamisin |
| Puromisin | Stretozosin |
Etki mekanizmaları
Bakreri ribzom 30S alt birimine bağlanırlar ve mRNA’nın uygun bağlanmasını önleyerek protein biyosentezini inhibe ederler. Ribozomlara bağlanma sonucu, membran fonksiyonunu kaybeder ve daha yüksek konsantrasyonda molekül hücre içine girer ve protein sentezi durur. Sitoplazma dışarı dökülür ve bakteri ölür. Proteinlere az bağlanırlar ve bu nedenle vücutta dağılımları iyidir.
Aminoglikozilerin kullanım alanları
Aminoglikozit ilaçlar genelde dar spektrumludurlar. Beta-laktam antibiyotikleri ile kombine kullanılarak sinerjik etki oluşur. Hem Gram(+) hem de Gram(-) lere etkilidirler ancak genel olarak Gram(-) bakterilere karşı kullanılırlar. Çünkü diğer antibiyotik türlerinden, Gram(+) lara daha etkili olup daha az yan etki gösterenleri mevcuttur.
Esas kullanımları Gram(-) aeoroblara karşıdır. Komplike deri, kemik ve yumuşak doku enfeksiyonlarında, septisemi, peritonit, endokardit, mycobacterial enfeksiyonlarda, göz enfeksiyonlarında (topik kullanım) diğer kullanım alanlarıdır.
Etkili olduğu türler; E.coli, Enterobacter, Pseudomonas, Acinobakter, Mycobakter, Proteuslar, Klebsiellalar, Salmonella, Shigella, İnfluenza
Aminoglikozitlerin genel özellikleri
Aminoglikozitler, beta laktam antibiyotikleriyle sinerjik etki gösterirler. Kan- beyin bariyerini geçemezler bu yüzden menenjitte intratekal verilmeleri gerekir. Terapötik indeksleri dardır
Böbreklerden atılırlar. Streptomisin hariç, safraya geçmezler. İç kulak perilenf (vestibular ve timpanik kanalda) ve endolenf sıvılarında (Kohlear kanalı) ayrıca böbrek korteksinde birikirler.
Aminoglikozitlerin Yan etkileri
Nefrotoksik Etki: (böbreklerde birikim) En az nefrotoksik: Streptomisin, en fazla nefrotoksik: Kanamisin ve gentamisin dir.
Ototoksik Etki: Aminoglikozitler, iç kulakta birikirler. Bir çeşit demir kompleksi oluşturarak işitme ve denge organında birikirler. Bu ise o organdaki hücrelerin yıkımını arttırır. Yüksek sese duyarlılık ve kulak çınlamaları başlar. vestibüler problemler (vertigo) işitme problemleri (sağırlık) yapar. En fazla ototoksik: Neomisin, en az ototoksik: Netilmisindir.
Nörotoksik Etki: Aminoglikozitler yüksek dozlarda çizgili kaslarda nöromuskuler blok yaparlar. Bu yan etkinin tedavisi Ca++ ile yapılır. En fazla nörotoksik: Neomisindir. Normal kullanımda spektinomisin bu toksisiteleri göstermez.
Aminoglikozitlerin esas atılım yolu böbrekdir. ciddi ve gecikerek ortaya çıkan toksisitelerinden dolayı, böbrek yetmezliği olan vakalarda doz ayarlaması gereklidir.
Kaynaklar
- Rizzi MD, Hirose K. Aminoglycoside ototoxicity. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2007;15(5): 352-7.
- Schacht J. Biochemical basis of aminoglycoside ototoxicity. Otolaryngol. Clin. 1993; 26: 845-856.
- Matz G, Rybak L, Roland PS, Hannley M,
Friedman R, Manolidis S et al. Ototoxicity of
ototopical antibiotic drops in humans. Otolaryngo Head Neck Surg. 2004;130(3 Suppl): 79-82. - 5. Fausti SA, Henry JA, Schaffer HI, Olson DJ, Frey RH, McDonald WJ. High-frequency audiometric monitoring for early detection of aminoglycoside ototoxicity. J. Infect. Dis. 1992;165: 10261032.
- Chen Y, Huang WG, Zha DJ, Qiu JH, Wang JL, Sha SH. Aspirin attenuates gentamicin ototoxicity: from the laboratory to the clinic. Hear Res. 2007;226(1-2): 178-82