Collar

Bir iki, iki bir olacak, sedirdeki sehpa yere, yerdeki halı sedire serilecek, yandaki ortaya, ortadaki yana geçecek, bütün olan kek bölünecek, bölünmüş kek tüm olacak ve bu böyle sürecek.
Servikal bölge şimdi ağrısız ise sonra ağrıyacak, değişmez döngü her yerde, olmayanın olma hali gibi.
Yağmurlu günler için araba, kuru günler için kayık bulundurmak gerek.
Vietnam savaşından beri bilinir, ATLS protokollerine çoktan geçmiştir, kaza sonrası servikalsizlerin %25’inde düzensiz mobilizasyonlar saptanmış, bu durumun kalıcı nöron kayıpları ile gittiği bildirilmiştir.
Bu arada hatırlatalım, Vietkong’lar indirekt savaş yöntemini seçmiş, savaş zeminini ormanın altındaki mağaralara taşımış, Amerikan ordusunu darmaduman etmiştir.
Collar yaralı boynun hareket açıklığını sınırlar, nörokesileri önler denir, unstabil kırıklar sabitlenirse ileri hasar durdurulurdur.
Kum torbaları ile colların hareket açıklıkları kıyaslanır ve sayılar oluşur, kumlu torbalar 0.1/24.2 fleksiyon, 15/12 ekstansiyon, 1.8/17.4 lateral hareket ve 2.5/49.9 derece rotasyon değerleriyle collara üstünlük sağlar.
2001 Cochrane derlemesinin randomize kontrollü çalışmaları tek, çift parça collar ve hiç collar kıyaslamasında boyun hareket açıklığında fark saptamaz.
Ateş yukarı yanar, su aşağı akar, sene 2012 olur, 16 gönüllü yapay ortamda araç içi kazaya uğratılır, collarsız tek başına araçtan çıkma, collarlı araçtan tek çıkma, collarlı yardımlı çıkma ve collarlı kurtarma vinciyle araçtan çıkarılma için boynun hareket açıklıkları kıyaslanır, araçtan tek çıkan collarlı vatandaşın boynunu 20 derece daha az oynattığı, sırt tahtasının ve kurtarma vincinin ise patolojik boyun hareketlerini sınırlamadığı saptanır. Tek başına collarsız araçtan sürünerek çıkanların ortalama boyun hareket açıklığı 13.33 derecedir ki bu hoş değildir.
Buraya kadar collar boynun hareketlerini azaltıyor sonucuna ulaştık, yazmayı sürdürelim.
Şu ünlü Meksika Malezya çalışmasına dönelim, 5 yıl, 334 Meksikalı, 120 Malezyalı, künt travma hastaları toplandı, özellikle Meksika’da alkollü araç sürme oranı yüksek, Arjantin ve Brezilya’da olduğu gibi, travma çalışmaları için uygun yerler, Malezya’yı bilemedim, ama orada da travma bolluğu olmalı, çalışma sonuçlarının bir cümleyle özetlemem gerekirse, collar boynu sabitlemede en faydasız ve potansiyel zararlı saptandı. Şimdi iyicene işler karıştı, biraz önceki çalışmada tam tersiydi ama.
Zararlar şunlardı; ağrı, ülserasyon, yanlış uygulamaya bağlı bası yaraları, kafa içi basınç artışı, solunum sıkıntısı (mayıs sıkıntısı değil), aspirasyonda artış, transportta yavaşlama, resüsitasyon başarısında azalma ve gözden kaçan yaralar. Ayrıca collar C1-2 vertebra arası açıklığı arttırmakta ki bu durum stabil olmayan kırık zararlarıyla sonuçlanmakta.
Zeminsiz kanıtlar collara karşı bakış açısını yamulttu, hafifletti.
Amerika’nın Nörocerrahi Şebekesi konuşamayan, koma tablosunda olan, nörodefisitli tiplere collar öneriyor/açık bilinçli, toksifikasyonsuz, konuşabilen, boyun hassasiyeti bulunmayan, nörodefisitsiz veya distrakt yaralanması olmayanlara önermiyor.
Bu yazının çokluğu; collar boynun hareket açıklığını azaltır ama yanlış kullanım yaralanmayı arttırır, uygun hastada doğru kullanım faydalı olabilir, anlamlı hareketsizlik yaratmaz, unstabil kırıkların zedelemesini önlemez, kum torbası daha etkindir, colların rutin kullanımı diye bir şey yoktur.