Genel Kavramlar ve Hastane Öncesi Dönem
Önemi:
– Ölümlerin ve sakat kalmaların en önde gelen nedenlerinden biri
– Genç nüfusta en sık ölüm nedeni
– Yaşlılardaki en sık ölüm sebepleri arasında kalp-damar hastalıkları ve kanserden sonra 3. sırada
Travma: Fiziksel kuvvetler nedeniyle oluşan yaralanmadır. Ölümlerin ve sakat kalmaların en önde gelen nedenlerinden biridir.Genç nüfusta en sık ölüm nedeni iken yaşlılardaki en sık ölüm sebepleri arasında kalp-damar hastalıkları ve kanserden sonra
Çoklu Travma: Birden fazla organ sistemini ilgilendiren belirgin yaralanmalardır. Aynı anda en az iki bölgeyi etkileyen travmalardır. bu bölgeler; Baş-boyun, Toraks, Abdomen, Pelvis ve Ekstremite (Büyük)
Çoklu Travma Hastası Neden Önemlidir?
– Mortalite fazladır
– Morbidite yüksektir
– Ekip olarak bakım gerektirir
– Maliyet yüksektir
Travmaya Bağlı Ölümler
I.Grup: Olay Yerinde
Ölümlerin %50’si olay yerinde ve ilk birkaç dakika içinde olur. Majör kafa ve büyük vasküler yaralanmalar (Önlenemez)
Önlemler:
• Kanunlar (alkollü araç kullanımı, emniyet kemeri-kask-airbag kullanımı vs.)
• Eğitim
• Yol güvenliğinin sağlanması
• Şiddetin ve ateşli silah kullanımının önlenmesi
II. Grup: Acil Servis
Ölümlerin %30’u hastaneye varış sonrası dakikalar, saatler içinde acil servis aşamasında ‘’altın saatler’’ (Önlenebilir)
(majör kafa, göğüs ve batın yaralanmaları)
Önlemler:
• Uygun yere hızlı transport
• İyi resusitasyon
• Cerrahi gerektiren girişimleri erken tanıma
III. Grup: Yoğun Bakım
Ölümlerin %20’si geç dönemde ( yoğun bakımlarda sepsis , MODS ve/veya atlanmış yaralanmalara bağlı oluşur)
Önlemler:
• Yaralanmanın erken döneminde hastayı organ
hipoperfüzyonundan korumak
• İyi yoğun bakım tedavisi
Travma Hastasına Klinik Yaklaşım
Hastane öncesi Dönem
Hastane öncesi alanda tıbbi bakım veren personelin sorumlulukları:
• Ek yaralanmalardan koruma
• Hastaneye hızlı transport
• Hastanenin bilgilendirilmesi
• Tedavinin başlanması
• Triaj
Hastane Öncesi Dönede Yapılacaklar
• Spesifik tedavinin başlanması
• Spinal immobilizasyon
• Havayolu girişimleri:
• Havayolunun açılması
• Optimal oksijenizasyon ve ventilasyon
• İğne torakostomi (Tansiyon pnömotoraks)
• Dolaşımın sağlanması
• Damar yolu – sıvı tedavisi
• Ek yaralanmalardan koruma
• Uygun kurtarma, çıkarma, taşıma
• Kütük çevirme tekniği
• Servikal immobilizasyon sağlanması
• Travma tahtalarının kullanımı
• Ekstremite kırıklarının sabitlenmesi
Çoklu Travma Hastasına Klinik Yaklaşım
(Acil Servis Dönemi)
• Hazırlık
• Triaj
• Birincil bakı (AcBCDE)
• Resusitasyon
• İkincil bakı (tepeden tırnağa)
• Tanısal çalışmalar
• Devamlı takip / sık değerlendirme
• Kesin tedavi ve bakım
Travma yaklaşımının Temel Kuralları:
• Organize takım çalışması
• Yaklaşım ve resusitasyonda öncelikler
• En ciddi yaralanmanın varlığının düşünülmesi
• Tanıdan önce tedavi
• Tam eksiksiz muayene
• Sık aralıklarla tekrar değerlendirme
• Monitörizasyon