Ayak kırıkları

Ayak kırıklarının çoğu subtalar ve intraartiküler kırıklardır. X-ray grafiler de bazı kompresyon fraktürleri atlanabilir. İzole naviküler, kuboid veya küneiform kırıklar nadirdir ve tanısı zordur. Naviküler kırığı diğerlerine oranla daha sıktır

Pilon Kırığı

Talus kemiğinin distal tibia eklem yüzüne çarpması sonucunda distal tibia eklem yüzünde meydana gelen kompleks intraartiküler kırığa “pilon kırığı” adı verilir. Genellikle yüksek enerji ile meydana gelipm çok parçalı olması nedeniyle “patlama kırıkları” olarak da isimlendirile bilmektedir . Bu kırıklar çoğunlukla yüksekten düşme, trafik kazaları gibi yüksek enerjili travmalar sonucunda oluşmaktadır.

Lisfrank kırığı

Lisfrank kırığı çok nadirdir ve bütün ortopedik travmaların %1’den azında görülür. Acil serviste ilk değerlendirmede yaklaşık %20 olgu gözden kaçmaktadır.Eğer tanı konulamaz ise kronik ağrı ile birlikte hareket kaybı riski yüksektir.

Lisfrank yaralanmasında 1 ve 2. metatars basisleri arasındaki aralık 1mm’ den fazla ve kemikler arasındaki eklem ilişkileri bozulmuştur. Akut safhada hasta ayağının üstüne basabilir ancak Lisfrank eklemi boyunca hassasiyet vardır. Ayak arkası sabitlendikten sonra ayak önü pasif pronasyon ile birlikte abdüksiyona getirildiğinde ağrı ortaya çıkar. Bu manevra tarsometatarsal yaralanmalar için spesifiktir.

Ayağın plantar kesiminde ekimoz görülebilir. Genişlemiş ayak veya patolojik hareket açıklığı şiddetli kırıklı çıkığı işaret eder. Şiddetli kırıklı çıkık durumunda ayak bileği seviyesinde, sıklıkla posteriyor tibial arter olmak üzere vasküler spazm görülebilir. Tanı, yük verir pozisyonda iken üç yönlü grafi ile konulabilir, gerekirse diğer ayak ile karşılaştırmalı grafi çekilmelidir.

Normal ön-arka ve oblik grafide 2. metatarsın bazisinin iç kenarından başlayan, orta küneiform, 4. metatarsın bazisinin iç kenarı ve küboide uzanan hattın düz ve kırılmamış olması beklenir. Bu hattın bozulması, 2. metatarsın bazisi veya Metatars, kuboid veya küneiform kırıkları ile beraberdir. 2.metatars basisindeki kırık lisfrank ligament kompleksi yaralanması için patagnomiktir. Küboidin dış kenarı boyunca kırık olması Lisfrank ekleminde bir patoloji olabileceğini akla getirmelidir.

Lisfrank yaralanmasında 1 ve 2. metatars basisleri arasındaki aralık 1mm’ den fazla ve kemikler arasındaki eklem ilişkileri bozulmuştur. Bu açıklık 2 mm en fazla ise erken cerrahi işlem gerektirebilir.
Standart grafi ile tanı konulamaz ise MR görüntüleme ve BT yardımcı olacaktır.
Dorsalis pedis arter yaralanmasına dikkat edilmeli. Uzun dönemde dejeneratif artrit ve kronik ağrı olabilir.

Kalkaneus kırığı

Kalkaneus kırıkları genellikle yüksekten düşme,motorlu araç kazası gibi yüksek enerjili travmalarla meydana gelir. Kalkaneus Kırıkları Tarsal kemikler içinde en sık (% 60) kırılan kemik olup tüm kırıklar içinde % 2 ’lik insidansa sahiptir.. Kalkaneus kırığı olan hastaların %50’sinden fazlasında ekstremitenin başka bir bölgesinde veya spinal kolonda başka bir kırık olasılığı vardır. Kalkaneus kırığında, yaklaşık %7 oranında karşı kalkaneusta kırık, %25 oranında diğer alt ekstremitede kırık ve %10 oranında torakolomber kompresyon kırığı başta olmak üzere spinal yaralanma görülebilmektedir. Eşlik eden dikkat dağıtıcı kırıklar nedeni ile kalkaneus kırıkları ilk değerlendirmede atlanabilir.

• Eğer klinik şüphe varsa Boehler açısı ölçülmelidir(normalde 20′-40′)
• Boehler açısı< 20′ küçük ise fraktür vardır.
• Bu hastalarda bilgisayarlı tomogafi tanı ve pre-op planlama yapmada kullanılır.
• Kalkaneusun kombine kırıkları ileri derecede ağrılıdır ve kompartman sendromuna yol açabiilir. Uzun vade de ağrı ve yük verememe gibi morbiditesi yüksek bir kırıktır. Bu tür kırıkların başlangıçta atlanması veya uygun olarak tedavi edilmemesi durumunda prognoz kötüdür.

Navikula Kırığı

Navikula’da stres kırıkları görülebilmektedir . Atletlerde ayak arkındaki ağrının sık görülen bir nedenidir . Teşhis için şüphelenmek gerekir . Rutin radyogramlarda görülmez.

Navikula üzerinde hassasiyet, eversiyon ve inversiyonda ağrı vardır.

Kemik sintigrafisi ve MRI ile tanı kesinleştirilir .

Tedavide

6-8 haftalık ağırlık verilmeden alçı uygulaması yapılır.

Kuboid ya da Kuneiform Kırıkları

Jones Kırığı (Fraktürü)

5.metatars basisinin 10 ile 20 mm distalinden proksimale doğru olan parçanın transvers kırığıdır.
Komplikasyon sık gelişir, 6 hafta vücut ağırlığı verilmeksizin istirahat gerekmektedir.

 Pseudo-Jones Kırığı

5.metatars basisinin avülsiyon fraktürüdür.
Non-deplese metatars shaft fraktürleri konservatif izlem gerektirir.

1. Miller MD. Commonly missed orthopedic problems. Emerg Med Clin North Am 1992;10:151-61.
2. Perron AD, Brady WJ, Keats TE. Orthopedic pitfalls in the ED: Lisfranc fracture-dislocation. Am J Emerg Med 2001;19:71-5.
3. Germann CA, Perron AD, Miller MD, Powell SM, Brady WJ. Orthopedic pitfalls in the ED: calcaneal fractures. Am J Emerg Med 2004;22:607-11