- Bir yıl oldu, halen hayatımızın içinde, süre uzadıkça semptom bolluğu görülmekte, akla ilk Covid mi yoksa ne sorusu gelmekte.
- Demek istediğim sadece pnömoni yapmıyor, birçokla seyrediyor, %80 hafif, %14 orta, %6 ağır klinik gündemde, hele bir de ileri yaş, HT, DM, koroner tıkaçlarınız varsa iş giderek zorlaşıyor.
- Tipik bulgular kuru öksürük, ateş, boğaz ağrısı, dispne, kas ağrıları ve halsizlik. Daha nadir klinikler ise baş ağrısı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal ve koku/tat kaybı.
- Tüm bu bulgu yoğunluğu içinde ekstrapulmoner/atipik klinik bulgular neler olabilir, inceleyelim.
- Hemoptizi: %5 oranında, ilk semptom olma olasılığı yüksek, mesela 57 yaş erkek üç saatlik hemoptizi yakınmasıyla başvuruyor ve toraks BT’de buzlu cam saptanıyor.
- Pulmoner emboli: Hiperkoagülasyonla seyrettiği biliniyor, neden pulmoner emboli yapmasın öyle değil mi, 42 yaş erkek, ek hastalık yok, takipnesi var, Covid-19 infiltratları görüntülemede saptanıyor, 12 gün sonra nefes açlığı artmış olarak acilde, BT anjiyoda bilateral segmental emboli görülüyor, artmış D-Dimer/EKG’de sağ ventrikül strain bulgusuyla.
- Kardiyak etkilenme: Diğer virüslerin de kardiyak tutulum yaptığını biliyoruz ama Covid-19 hem trombotik hem de myokardit tipinde zedeliyor. 53 yaş bayan, bilinen hastalık yok, grip benzeri semptomlar, açıklanamayan hipotansiyon, yüksek troponin T/Pro BNP, EKG’de ST elevasyonu, koroner anjiyoda trombüs saptanmıyor, EKO/MR’da miyokardiyal inflamasyon görülüyor. ST elevasyonu için yeni ayırıcı tanımız var şimdi, koronerleri açık ST elevasyonlular grubunda Covid-19, ancak unutulmamalı Covid-19 trombotik süreçlerle de (bu hastalarda yüksek D-Dimer var) kendi başına koroner tromboz için risk faktörü. Beklenmeyen miyokard infarktüslerinde Covid-19’da akla gelmeli.
- Nörolojik bulgular: Guillain Barre sendromu (GBS) mesela, 61 yaş bayan, Wuhan öykülü, giderek güçsüzleşen alt ekstremiteler ve halsizlik, üç gün sonra üst ektremiteler de güçsüz, BOS bulguları GBS diyor, hemogramda lenfopeni/trombositopeni, toraks BT’de ise buzlu cam, boğaz sürüntüsü PCR (+). Al sana GBS ilk tanı sonra pulmoner Covid-19. Toksik ensefalopati şimdi, 74 yaş erkek, birçok ek hastalıklı, öksürük boğaz ağrısı sonra bilinç bulanıklığı, BOS’da enfeksiyon yok, kafa içi görüntülemede bilateral talamik/temporal lob hemorojisi, boğaz PCR (+). İnme hastaları da nörolojik tutulum grubunda, arterio/venöz tromboz riskindeki artışla, tromboprofilaktik tedaviler akılda olmalı. Anosmi (%17 hastada tek klinik Covid bulgusu olarak saptanmış), daha enderler ise epilepsi (%0.5), ataksi (%0.5).
- Gastrointestinal tutulum: 42 yaş erkek, 8 günlük abdominal-sırt-testiküler ağrı ile acilde, fizik muayenede karında yaygın hassasiyet, ürolojik muayene normal, abdominal tomografide sigmoid kolit ve altı toraks BT kesitlerinde buzlu cam. Atipik Covid-19 var karşımızda, PCR (+). İzole GİS semptomu ve yaygın Covid tutulumuyla.
- Oküler, kutanöz, ürogenital ve pediatrik grup: %16.7 konjonktivit, %0.2 su çiçeği benzeri döküntüler, düşük testosteron ve testiküler inflamasyon (Leydig hücre disfonksiyonuyla) yapabiliyor, çocuklarda Kawasaki benzeri hastalık (yüksek ateş ve koroner arter anevrizması) Covid-19 birlikteliğiyle sık saptanmakta.
- Özetle; hemoptizi, kardiyak, nörolojik, gastrointestinal, oküler, kutanöz, ürogenital ve arterio/venöz tromboz ilişkili her tip semptom akla Covid-19’u getirmeli.
Atipik
DOI: 10.1002/jmv.26157
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa