Sodyum Bikarbonat ( NaHCO3 )
NaHCO3 ile yapılan hayvan çalışmalarında CPR sırasında NaHCO3 tedavisinin, kalp ve beyin dokusundaki pH üzerine bir etkisi olmadığı gösterilmiştir. Klinik sonucu iyileştirdiğine yönelik kanıt yok.
Bikarbonat Etkileri
- Dokularda O2 salınımını inhibe eder
- Oksihemoglobin satürasyon eğrisini sağa kaydırır
- Hiperozmolarite
- Paradoksal doku asidoz
Sodyum bikarbonatın kendisi yüksek CO2 konsantrasyonu içerir (260-280 mmHg). Plazmada açığa çıkan CO2, intrasellüler karbondioksitte paradoksik bir yükselme oluşturup intrasellüler pH’da düşmeye yol açar. Kalp kası hücrelerindeki intrasellüler CO2 yüksekliği, kardiyak kontraktiliteyi, kalp debisini ve kan basıncını düşürür. Sodyum bikarbonat, oksijen-hemoglobin eğrisinde sola kayma oluşturur. Oksijen serbestleştirilmesinin inhibisyonuna yol açar.
Bikarbonat endikasyonları
1- Bilinen hiperkalemiye bağlı asistoli gelişen hastalarda kullanımı Class I’dir.
2- Trisiklik antidepresan aşırı dozunda, bazı ilaç aşırı dozlarında (salisilat, klorpropamid, klorofenoksi herbisitler, fenobarbital vb) idrar alkalinizasyonunda ve bilinen bikarbonata yanıt veren asidozu olan hastalarda kullanımı Class IIa’dır.
3- Entübasyondan önce uzun arrest intervali görülen hastalarda, entübasyondan sonra sodyum bikarbonat verilmesi yararlı olabilir ve Class IIb’dir. Uzun süreli arrestte kullanımı da Class IIb’dir.
4- Hiperkarbik asidozu olan entübe olmamış hastalara sodyum bikarbonat verilmesi hem etkisizdir hemde zararlı olabilir (Class III). Hipoksik laktik asidozda da kullanımı Class III olarak belirtilmektedir.
5- Uzamış KPR (>10dk) (Class IIb)
Dikkat !!!
- Güvenli bir damar yolundan verilmelidir. (Küçük venlerde sklerozis ve damar dışına kaçtığında lokal dokuda ciddi hasara neden olabilir)
- Sodyum bikarbonat trakeal yoldan verilmemelidir.
- Katekolaminler ve kalsiyumla geçimsizdir. Uygulama dozu 1 mEq/kg IV bolusdur.
- Gereksiz verilen sodyum bikarbonat Metabolik alkaloz, Hipernatremi Hiperosmolariteye neden olabilir.
- Kalp yetersizliği olan hastalara uygulanması sodyum yüklenmesine neden olabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
Serum Bikarbonat seviyesini aşırı düşüren durumlar:
- Şiddetli sepsis
- Toksik alkol zehirlenmesi
- Metformine bağlı gelişen asidoz