Adli Tıp Açısından Zehirlenmeler
Zehirlenmeler adli olgu olarak değerlendirildiği için yeterli miktarda kan ve/veya diğer vücut sıvılarının
alınarak, uygun koşullarda saklanılması bir zorunluluktur. Zehirlenme olgularında TCK kapsamında “yaşamı tehlikeye sokan bir durum olup olmadığı” kıstasları ve yaralanma düzeyinin standart bir şekilde belirlenebilmesine yardımcı olabilecek ölçütler belirlenmiştir. Ancak değerlendirmede; zehirlenme olgularında da diğer hastalıklarda olduğu gibi kişisel bulgular, hastanın klinik durumu ve toksik maddenin özel etkileri öncelikle dikkate alınmalıdır.
1 – Basit Tıbbi Müdahale ile Giderilebilecek Ölçüde Hafif Zehirlenme Olguları
A – Yalnızca semptomatik tedavi ile yetinilen olgular
B – Gözlem süresince herhangi bir komplikasyon saptanmayan olgular
C – Gastrik lavaj ve aktif kömür dışında tedavi gerektirmeyen olgular
2 – Vücuda Acı Veren veya Sağlığının ya da Algılama Yeteneğinin Bozulmasına Neden Olan Durumlar
Belirlenen yaşamı tehlikeye sokan bir durum ölçütlerinin bulunmadığı, ancak klinik bulguları
çerçevesinde, kişi üzerindeki etkisi basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif
olmayan zehirlenme olguları bu gruptadır.
3 – Zehirlenmelerde Yaşamı Tehlikeye Sokan Bir Duruma Neden Olma Kriterleri
- Dozaj: Toksik doz biliniyor ve güvenilir verilere dayanıyorsa, maddenin kan düzeyinin
toksik dozda olması - GKS: 8 ve altındaki değerler yaşamsal tehlikenin varlığı açısından gösterge olmakla
birlikte, 9 ve üzerindeki değerler negatif bir gösterge olarak kabul edilmemelidir. - Entübasyon endikasyonu
- Hekim tarafından CPR (Cardio Pulmoner Resusitasyon) uygulanması. İleri yaşam desteği
uygulanarak kalp-akciğer-beyin canlandırma işlemi uygulanması - Dializ, hemoperfüzyon, hemofiltrasyon, plazmoferez uygulanmış olması
- Metobolik değerlendirmede:
- Anyon açığı yüksek metobolik asidoz (metanol, etilen glikol, aspirin, asetaminofen, toluen vb. anyon açığı yüksek metabolik asidoza neden olabilecek zehirlenme etkeninin varlığı durumlarında)
- pH değerinin 7,2’nin altında olması
- Arteriyel kan gazı ölçümünde pCO2 değerinin 45 mmHg’dan yüksek olması
- K değerinin 6.4mEq/L’nin üzerinde ve 2mEq/L’nin altında olması
- Konvülsiyonların olması
- Tansion arterial sistolik komponentin 80 mmHg’nın altında olması
- Olay nedeni ile sinüs ritmi dışında ritmi olan ve blok bulunan olgular
Yaşamı Tehlikeye Sokan Durum Açısından Özel Gruplar:
1-Tıbbi tedavide kullanılan ilaçların doz aşımının söz konusu olduğu olgular:
İlacın özel toksik etkisi (kardio-toksik etki, aritmi, hemototoksik etki vb.) ayrıca göz önüne alınması gereken bir durumdur. Örneğin, trisiklik antidepresanlar santral sinir sistemi ve kardiyak ileti sistemine olan toksik etkileri nedeni ile belirlenen kriterler dışında özel değerlendirme gerektirmektedir.
2-CO zehirlenmeleri:
- Olgunun ilk bulunduğunda bilinç bozukluğu olması,
- HbCO düzeyinin %20’nin üzerinde olması
- Hiperbarik oksijen tedavisine gerek duyulması
- Spesifik BT ya da MR bulguları, beyin dışı organ bulguları; miyokart enfarktüsü, rabdomyoliz ( CPK, LDH, ALT yükselmesi)
3-Mantar zehirlenmeleri:
Serum transaminazlarının yükselmesi, ikter, karaciğer matitesinin küçülmesi ve hepatik ensefalopati, üre ve kreatinin gibi böbrek fonksiyon testlerinde yükselme, anüri, oligüri vb. hepatotoksisite, nefrotoksisite ve nörotoksisiteye işaret eden klinik durumlar.
4- Etil Alkol zehirlenmeleri:
Klinik bulguların da desteklemesi şartıyla, kan alkol düzeyinin 250 mg/dl ve üzerinde olması,
5- Metil Alkol zehirlenmeleri:
- Klinik bulguların da desteklemesi şartıyla, kan düzeyinin 30 mg/dl ve üzerinde olması,
- Görme fonksiyon bozukluğunun bulunması,
6- Tarım ilaçları zehirlenmeleri:
Klinik bulguların da desteklemesi şartıyla, antikolinesteraz enzim düzeyi ve diğer spesifik enzim düzeyleri ile ilgili bilgi ve kayıt bulunması ve bu düzeylerin literatürde belirlenen kritik düzeylerde olması,
7- Asfiksiden kurtulan olgular:
- Olayı takiben şuur kaybı oluşması; acil servise gelişte bilinç kaybı, pupillerde fiksasyon
ve dilatasyon ile konvülsiyon, flask paralizi yada ağrılı uyaranlara cevap vermeme gibi nörolojik
bulgulardan herhangi birisinin bulunması - Olay yerinde ya da acil serviste kardiyo pulmoner resusitasyon uygulanması,
- Takibinde aspirasyon bulguları ve nörolojik bulgular gibi asfiksi komplikasyonlarının
gelişmesi (pnömoni, amnezi vb.)
– Solunum sıkıntısı veya asfiksiye bağlı kardiak patolojiler
8- Alt solunum yollarını ilgilendiren durumlar:
Alt solunum yollarını ilgilendiren bronkoskopi ile yabancı cisim çıkartılması ve/veya sonrasında belirgin klinik tablo oluşturan ve yatırılarak/yoğun bakım şartlarında tedavi gerektiren katı, sıvı aspirasyonu; duman, gaz ya da alev inhalasyonu durumlarında; “Yaşamı Tehlikeye Sokan Durum Olduğu” kararı verilir.
