Hemoptizi alt solunum yollarından kaynaklanan ve öksürükle kan gelmesi olarak tanımlanır.
Hemoptizi nedenleri, aktif tüberküloz, bronşit, pnömoni ve akciğer kanseri, kokain inhalasyonuna bağlı pulmoner kanama, Warfarin ve glikoprotein Ilb / Ula inhibitörüne bağlı kanama, trombolitiklere bağlı hemoptizi, mensturasyon ile ilgili katamenial hemoptizi, konjestif kalp yetmezliği ve mitral stenoz gibi kardiyovasküler nedenlerdir. Erkek cinsiyet, 40 yaş üstü ve sigara öyküsü neoplastik risk faktörleri oluşturmaktadır.
Travmaya bağlı hemoptizi ; hava yolu travması, akciğer kontüzyonu veya koagülopati nedeniyle olabilir.
Çocuklarda hemoptizi; nadirdir ve sıklıkla kistik fibrozis, yabancı cisim aspirasyonu, konjenital kalp hastalığı, enfeksiyon, pulmoner-renal sendromlar, çocuk istismarı ve trakeostomi komplikasyonlarına bağlı görülür.
Akciğerler pulmoner damarlar ve bronşial damarlardan beslenmektedir. Bronş damarlarından kaynaklanan kanamalarda (% 90) acil müdahale gereklidir. Bronşiyal damarlar sistemik sirkülatuar basıncın altındadır ve akciğer yapısal desteğini sağlar. Pulmoner damarlar ise düşük basınç altında alveol desteğini sağlar.
Hemoptizide kanama; %90 bronşiyal arterlerden, %5 nonbronşiyal sistemik arterlerden, %5 pulmoner arterlerden kaynaklanır.
Majör hemoptizi; büyük hava yollarında yaklaşık 150 cc anatomik ölü boşluğu hızlıca doldurabilir ve kan kaybına göre asfiksi ile ölüm daha sık meydana gelebilmektedir.
Pulmoner embolide aşırı miktardaki hemoptizi sıkk görülmez.
Vaskülite bağlı hemoptizi; genellikle alveolar kaynaklıdır ve sistemik lupus eritematozus, Wegener granülomatozu, poliarteritis veya Goodpasture sendromu gibi daha büyük sistemik vaskülopatinin bir parçasıdır.
Trombolitiğe bağlı hemoptizi, trombolitik alan hastaların <% l ’inde, irreversibl ve ölümcül olarak görülebilmektedir.
Hemoptizi miktarına göre tanımlanması
Hemoptizi miktar olarak hafif, orta veya şiddetli olarak tanımlanmaktadır.
- Hafif hemoptizi 24 saatte <100 mL,
- Orta hemoptizi 24 saatte 100-600 mL,
- Şiddetli veya masif hemoptizi > 600 mL/ 24 saatte olarak tanımlanır.
Çıkarılan kan miktarının değerlendirilmesi zordur çünkü hastalar ya abartabilir ya da miktarı ölçemezler. Kanama miktarına göre kesin sınıflandırma yapılamaz, kanıta dayalı değildir, mortaliteyi tahmin edemez.
Hemoptizi tanısı
Akciğer grafisi çekilir, ilk akciğer grafısi normal olabilir, kitle görülebilir veya nonspesifîk akciğer parankim hastalığım gösterebilir. Normal bir akciğer grafisi olan hemoptizi ile başvuran % 15-30 hasta sıklıkla nonspesifîk bronşittir. Daha sonraki tetkikler, bilgisayarlı tomografi, bronkoskopi, torasik aortografidir.
Toraks BT, noninvaziv, kullanımı kolay, periferik havayollarındaki anormallikleri göstermekte daha efektif, bronşektazi ve karsinom gibi nodüler lezyonları taramada daha sensitiftir.
Masif veya büyük hemoptizilerde kanama kaynağını saptamada BT bronkoskopiye göre daha faydalı olabilir. Genel olarak, şiddetli hemoptizi veya şüpheli, akciğer grafisi olan hastalara acil Toraks BT gereklidir ve bronkoskopi de gerekebilir. Kontrastlı Toraks BT, kanamayı göstermede bronkoskopiye göre daha kesin sonuç verebilir ve altta yatan pulmoner patolojiyi belirleyebilir ve bronşial arter embolizasyonuna rehberlik eder.
Hemoptizi Laboratuvar değerlendirmesi
Tam kan sayımı, pıhtılaşma faktörleri, kan gazı analizi, balgam tetkiki ve kültürler, EKG, Goodpasture veya Wegener gibi pulmoner-renal sendromları değerlendirmek için böbrek fonksiyonlarını içerebilir.
Hemoptizi Tedavisi
Acil serviste tedavi hemoptizi şiddetine bağlıdır. Hayatı tehdit eden hemoptizilerde tanı ve tedavi hızlı ve eş zamanlı olmalıdır.
Masif hemoptiziye bağlı hava yolu tıkanıklığı mevcut, stabil olmayan hastada; geleneksel rijit bronkoskopi ile pıhtılar boşaltılıp, kanama odağı tespit edilebilir.
Orta veya ciddi hemoptizilerde intravenöz yol, oksijen desteği, hava
yolunun stabilizasyonu, laboratuvar testleri ve potansiyel kan transfüzyonu ve faktör replasmam için kan grubu tayini ve cross- match gereklidir
Kanaması az olan stabil hastalarda, genellikle fiberoptik bronkoskopi yapılır.
Erken fiberoptik bronkoskopi; klinik sonuçlarda anlamlı etki göstermemesine ve verimin <% 5 olmasına rağmen, hemoptiziyle gelen normal veya akciğer grafisinde lokalize lezyonu olmayan özellikle riskli hastalarda tavsiye edilir.
Traneksamik Asit tedavisi; Randomize, çift kör, plasebo kontrollü çalışmalarda kanamayı azaltmada faydası görülmemiştir. Fakat travmatik pulmoner kanamada faktör Vlla ile tedaviye eklenebilir. Traneksamik asit İV, başlangıç dozu 10 miligram/ Kg
Masif hemoptizi olan hastalara, teşhis ve tedavi edici bronkoskopiyi hızlandırmak için göğüs hastalıkları uzmanı, girişimsel radyolog ve göğüs cerrahından acil konsültasyon istenmelidir,
Minör Hemoptizide tedavi: Akciğer grafisi normal olan, (yaş <40 yaş) genç ve sigara öyküsü bulunmayan hastalar bronşit için uygun tedavi verilerek takip edilebilir.
KAYNAKLAR
1.Tscheikuna J, Chvaychoo B, Naruman C, Maranetra N: Tranexamic acid in patients with hemoptysis. J Med Assoc Thai 85:399, 2002.
2. Revel MP, Fournier LS, Hennebicque AS, et al. Can CT replace bronchoscopy in the detection of the site and cause of bleeding in patients with large or massive hemoptysis? AJR Am JRoentgenol. 2002;179(5):1217-24.
3. Dweik RA, Stoller JK. Role of bronchoscopy in massive hemoptysis. Clin Chest Med. 1999;20(1):89-105.
4. Sakr L, Dutau H. Massive hemoptysis: an update on the role of bronchoscopy in diagnosis and management. Respiration. 2010;80(1):38-58.
5. Jean-Baptiste E. Clinical assessment and management of massive hemoptysis. Crit Care Med. 2000;28(5):1642-7.