Kadmiyum Zehirlenmesi
Kadmiyum (Cd) mavimsi çizgilenmeler gösteren gümüş beyazı renkte, yumuşak, işlenebilir, aşınmaya dayanıklı bir metaldir. Başlıca çinko, kurşun ve bakır cevherlerinden elde edilir.
Pigment ve plastik sertleştirici olarak büyük miktarlarda Kadmiyum ve bileşikleri kullanılır. Cd-Ni pillerinde, düşük erime ısılı alaşımlarda ve gümüş lehiminde de kullanılır. Primer ve sekonder Kadmiyum eritilmesi, Kadmiyum kaplama endüstrisi, alkalin pil fabrikaları, Kadmiyum pigment yapımı, kadmiyum alaşımları, kullanıcıları ve kaynakçılar risk grubundadır
Etki mekanizması
Kadmiyum vücuda ağızdan, solunumla veya ciltten alınır. Akciğerde depolanma hızı partikül çapıyla ters orantılıdır.
Kadmiyum sülfid gibi daha az çözünebilen Kadmiyum bileşiklerinin absorbsiyonu daha düşüktür. Ortalama ağızdan emilim hızı %5’tir. Düşük molekül ağırlıklı, metal bağlayan bir protein olan metallothioneine bağlanarak vücutta birikir. Birikimi başlıca karaciğer ve böbreklerde olur. Atılımı yavaştır, yarılanma ömrü 10 yılın üzerindedir.
Sigara da çok önemli bir kadmiyum kaynağıdır. Sigara içenlerin kan kadmiyum düzeyi içmeyenlerin 4–5 katı kadardır. İnhalasyonla alınan kadmiyum, kadmiyumsistein bileşimleri halinde kana ulaşır.
Kadmiyum zehirlenmesi böbrek, kemik ve akciğerlerde hasar yapar.
Klinik
1. Akut etkiler
- Metal dumanı ateşi: Kadmiyum oksit dumanına maruziyetten kısa zaman sonra gelişen influenza benzeri bir sendromdur. Burun ve boğazda irritasyon, kuruluk, öksürük, baş ağrısı, halsizlik, titreme, ateş vardır. Genellikle kendiliğinden sonlanır.
- Akut bronkopnömoni (kimyasal pnömoni): İlk aşaması metal dumanı ateşi gibidir. Birkaç saat sonra akut ÜSYE’na benzeyen semptomlar başlar; burun ve boğazda irritasyon, kuruluk, öksürük, başağrısı, baş dönmesi, halsizlik, ateş, göğüs ağrısı olur. Pulmoner ödem ve solunum yetmezliğine kadar ilerleyebilir. Akut maruziyetten günler sonra pulmoner ödeme bağlı ölüm görülebilir. Hayatta kalanlarda interstisiyel fibrozis ve amfizem gelişir.
2. Kronik etkiler
- Nefropati: Klasik olarak fonksiyonel bozulma proksimal tüpleri etkiler ve tübüler tipte proteinüriye neden olur. Bunun özelliği, total proteinüri henüz normal sınırlar içerisinde iken beta-2 mikroglobulin ve retinol bağlayan protein gibi düşük molekül ağırlıklı proteinlerin kaybedilmesidir. Proteinüriye glukozüri, aminoasitüri, bozulmuş asit atılımı, böbreklerin idrarı konsantre etme kapasitesinin bozulması, Kadmiyum ve fosfat atılımının artması ve plazma kreatinin düzeyinde artış eşlik edebilir. Kalsiüriye bağlı olarak böbrek taşları oluşabilir.
- Akciğer sorunları: Solunum fonksiyonlarında bozulma, amfizem, KOAH, interstisiyel fibrozis
- Kemik: Demineralisyon-osteomalazi, osteoporoz, spontan kırıklar gibi kemik lezyonları
- Kemik ağrıları(Japoncada ‘Itai Itai’ hastalığı)
- Anozmi, nazal mukoza ülserleri
- Diş boynunda sarı renklenme
- Hafif anemi
- Hafif karaciğer fonksiyon bozukluğu
- Akciğer kanseri insidansında artış
- Prostat kanseri gelişimi
Tanı Öykü
- Geçmiş hastalık ve maruziyet öyküleri, özellikle akciğer ve böbrek problemleri, geçmiş ve şimdiki akciğer ve böbrek toksinleri (sigara, silika, asbest, irritan gazlar, cıva, kurşun…) dikkatle sorgulanmalıdır.
- Kişisel davranışlar öğrenilmelidir(sigara, hijyen, hobiler, alkol tüketimi, tırnak yeme).
Tanısal Testler
- Kan kadmiyum düzeyi: Son birkaç aydaki Kadmiyum maruziyetinin göstergesidir. Mesleki maruziyeti olmayanlarda <0.5 mcg/lt düzeyinde saptanır.
- İdrar kadmiyum düzeyi: Böbrek hasarı yoksa, vücut Kadmiyum miktarının aynasıdır. Normalde < 2 mcg/lt olmalıdır.
Kadmiyum Zehirlenmesi Tedavi
Spesifik tedavi yoktur.
- Böbrek yetmezliği
- Osteoporoz, kırıklar
- Akciğer fibrozisi, amfizem, solunum yetmezliği
Prognoz
Kadmiyum zehirlenmesine bağlı proteinüri ve böbrek fonksiyon bozukluğu genellikle yavaş gelişir ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Maruziyetin sonlanmasından sonra proteinürinin düzelip düzelmediği konusundaki bilgiler yeterli değildir.