Metanol, ispirto ve sahte içkilerle zehirlenme
Metanol, ispirto, kaçak üretilen kolonya, sahte alkol, rakı ve diğer alkollü sahte içkiler, boya çıkarıcılar, vernik, antifriz, teksir makinası ve araba camı yıkama sıvıları içinde bulunur. Küçük miktarlarda alındığında bile zehirleyici etki yapabildiğinden tanınması çok önemlidir. Metanol alkol dehidrogenaz enzimiyle formaldehit ve formik asite yıkılarak toksik etkilerini gösterir. Formik asit metanol zehirlenmesi ile oluşan toksisiteden ve metabolik asidozdan sorumlu metabolittir.
En sık sahte içki yapımında kullanılan metanolün toksik dozu (yetişkin) 30 mL veya gram alımıdır ancak bireylerarası duyarlılık farklı olabilir. 60 mL metanol alımı ölümcül olabilir.
Metanol, gastrointestinal sistemden absorbsiyonu iyidir. alımdan sonra 30 dakika içinde maksimum kan düzeyine ulaşır. Toksik minimal letal doz % 40’lık solüsyondan 30 ml’dir %95 oranında KC’de toksik metaboliti olan formaldehit ve formik asite dönüşür. %2-5 böbrekten, atılırr.
Metanol zehirlenmesinde formik asit birikimi belirtilerin başlamasına neden olur. Formik asit mitekondrial enzim inhibisyonu, oksidatif solunumu inhibe ederek laktat birikimine yol açar. Retinada formaldehit yapımına bağlı körlükle sonuçlanabilecek retinal ödem ve optik papillite neden olur.
Semptomlar metanol kendisi toksik olmadığından dolayı, klinik belirtileri ve bulguları belirgin olarak alımından sıklıkla 12 ila 24 saat sonra oluşmaktadır. Beraberinde etanol de alınırsa metanolün toksik metabolitlerinin ortaya çıkması daha uzun sürebilir.
Metanol zehirlenmesinde görülen nörolojik belirtiler baş ağrısı, baş dönmesi ve nöbetlerdir. Retinal ve optik sinir dokuları formik asitintoksik etkilerine özellikle hassastır, % 50 hastada göz semptomları vardır:
– Bulanık, dumanlı görme, kar fırtınası görüntüsü, santral skotom, fotofobi, körlük
– Muayenede nistagmus, fix dilate pupil, retinal ödem ve optik hiperemi, optik atrofi görülür.
Metanol zehirlenmesinde görülen klinik belirti ve bulgular
1. evre (Alımdan sonraki ilk saatlerde) : Sarhoşluk, gastrit, osmolar açıkta belirgin yükselme
2. evre (latent periyod, 3-30 saat semptom vermeyebilir.
3. evre (latent periyod sonrası):
Ciddi anyon açıklı metabolik asidoz, hipopotasemi, görme bozuklukları; görmede bulanıklık, kar yağdı manzarası (tipili bir alanda yürüyormuş gibi), görme alanında daralma, optik diskte hiperemi veya solukluk, atrofi, venöz dolgunluk, pupil ödemi, körlük oluşur. diğer belirtiler; nöbetler, koma ve ölüm, idrarda belirgin bir formaldehid kokusu,bradikardi, taşikardi, ventriküler disfonksiyon, karın ağrısı, kusma, ishal, pankreatit, toksik ensefalopati, polinöropati, parkinsonizm, böbrek yetmezliği gelişir.
Metanol Toksik Dozu
Fatal oral metanol dozu; 30-240 ml’dir. (% 100’lük metanol için, 20-150 gram)
Minimum toksik dozu; yaklaşık 100 mg/kg
Dermal ya da solunum yolu ile maruziyetlerde de kanda yüksek oranda metanol alınabilir.
İşyerinde inhalasyon yolu ile maruziyet limiti (TLV-TWA) 8 saatte 200 ppm olarak bildirilmiştir.
6000 ppm ise sağlığı ve/ya yaşamı tehdit edici düzey olarak belirtilmektedir.
Metanol zehirlenmesinde genel yaklaşım;
- Monitorizasyon
- Destek tedavisi
- Asidoz tedavisi <7.2 ise HCO3 tedavisi
- Fomepizole veya etanol tedavisi
- Dializ
- Hava yolu güvenliği sağlanmalı
- Damar yolu ve yatak başı glikoz
- Gerekli ise tiamin ve naloksan verilmeli
- Alımdan hemen sonra gelmediyse gastrik lavaj faydasız
- Aktif kömür faydasız
- Folik asit(levakorin)
Osmolar Gap ile Serum metanol konsantrasyonu Hesabı: (mg/dl) = osmolar açık X moleküler ağırlık /10.8 ( Metanol MW: 32)
Osmolar Gap ile Serum Etanol konsantrasyonu Hesabı: (mg/dl) = osmolar açık X 4.6 ( Etanol MW: 22)
Osmolarite Hesaplanması = 2(Na) + BUN/2.8 + Glukoz/18 (Normal serum osmolaritesi: 240 mOsm/L.)
Osmolar açık= Ölçülen- Hesaplanan osmolarite (Normal düzeyi: 0-5)
Anyon açığı= (Na+K+) – (HCO3+Cl-) ( Normal düzeyi: 12-16 mmol/L)
Metanoz Zehirlenmesinde Tedavi:
Spesifik antidot tedavisi: Etil alkol veya fomepizole (4 metilpyrazol: Spesifik alkol dehidrogenaz antagonistidir): Fomepizolün etil alkole göre etkisinin daha spesifik olduğu ve yan etkilerinin azlığı belirtilmesine karşın klinik olarak üstünlüğünü kanıtlayan kontrollü araştırmalar bulunmamaktadır.
Metanol zehirlenmesi tedavisinde etil alkol (veya fomepizol) kullanım endikasyonları
- Plazma metanol konsantrasyonu >20 mg/dl ise
- Toksik miktarlarda metanol alımı hikayesi ve osmolar açık > 10 mOsm/kg H2O
- Öykü veya metanol zehirlenmesinden şüphelendiren klinik kanıtlar ve aşağıdaki
kriterlerin en az ikisi:
– Arteriyel kan pH < 7.3
– Serum bikarbonat < 20 meq/L (mmol/L)
– Osmolar açık > 10 mOsm/kg H2O
Fomepizol
- 15 mg/kg yükleme dozu (30 dakikadan uzun sürede), 10 mg/kg 12 saatte bir tekrarlanmalı, tedavi metanol seviyesi <20 mg/dL oluncaya kadar devam edilir.
- Diyaliz esnasında 4 saatte bir verilmeli
- 4 saatte bir 1mg/kg folik asit (max 50 mg)
- Ciddi asidozda 1mEq/kg bikarbonat verilmeli
Etanol
oral etanol tedavisi:
- Oral yükleme dozu: 1.5-2 mg/kg ( %40’lık alkollü içkiden). İdame dozu : 0.2-0.5 mL/kg/saat. Hemodiyalize alınanlarda doz iki kat arttırılmalıdır.
- Kan etanol düzeyi 100–150 mg/dl arasında tutulmalı
- Oral veya IV yoldan verilebilir
- Oral alımda %20-30 konsantrasyonlar uygundur
- Tromboflebit riski olmasına rağmen IV yol tercih edilir
- Metanol konsantrasyonu sıfır olana kadar devam edilir
İv Etanol
Etanolün yükleme dozu İV 800 miligram/kg’dır (%10’luk İV solüsyondan 10 mL/kg). İdame dozu kişinin bazal etanol kullanımına bağlı olarak değişir. Genel olarak 70 ile 150 miligram/kg/saat (%10’luk İV solüsyondan 0.8 ila 2 mL/kg/saat) aralığında olacak şekilde ortalama 100 miligram/kg/saat (%10’luk İV solüsyondan 1.2 mL/kg/saat) olarak uygulanır.
- Serum etanol konsantrasyonu her 1 ila 2 saatlik aralarla takip edilmelidir.
- Hemodiyalize alman hastalarda bütün idame dozları iki kat arttırılmalıdır. • Hipoglisemi açısından dikkatli olunmalı
- Fomepizol veya etil alkol kullanımı diyaliz endikasyonunu etkilemez.
- İlk tercih fomepizole tedavisidir. Alerji mevcut ise etanol denenmeli
Lökovorin / Folik asid: 1 mg/kg veya 50 mg i.v. 4 saat ara ile günde 6 kez uygulanır.)
Folik asid, format’ın karbondioksid ve suya çevrimini artırır.
Diyaliz Endikasyonları
– Görsel ve SSS bulgularının varlığı
– Metanol düzeyi 25 mg/dl üzerinde olması
– Şiddetli metabolik asidoz (pH <7,15)
– 30 ml üzerinde metanol alım öyküsü varlığında endikedir
Diyaliz ve fomepizol veya etanol tedavisi metanol düzeyi sıfıra düşene kadar ve asidoz (pH > 7,3) düzelene kadar sürdürülmeli
asidoz (pH <7,20) varsa; 1-2 mEq/kg sodyum bikarbonat ven içine bolus olarak verilir ve uygulama kan pH’sı 7,4-7,5 düzeyine yükselinceye dek yinelenir.
Peritonel diyaliz
hemodiyalizden daha az kullanışlı
• 6-8 saat asemptomatik periyod geçirenler taburcu edilebilir
• Letarjik ve uzamış SSS depresyonu olan hastalar hastanede tedavi edilmeli
Kaynaklar
- Editorial Staff: Methanol, Ethylene Glycol, Ethanol (Management/Treatment Protocol). In: Klasco RK (Ed): POISINDEX® System. Thomson Micromedex,Greenwood Village,Colorado(Vol 125, expires 9/2005).
- Ellenhorn MJ. Alcohols and Glycols. In: Ellenhorn MJ, Schonwald S, Ordog G, Wasserberger J, eds. Ellenhorn’s Medical Toxicology, 2nd edition, Baltimore, Williams and Wilkins Publishing, 1997:1127-1165.
- Sharma AN. Toxic Alcohols. In: Goldfrank LR, Flomenbaum NE, Lewin NA, Howland MA, Hoffmann RS and Nelson LS, eds. Goldfrank’s Toxicologic Emergencies, 7th edition, NewYork, McGrawHill, 2002:980-990.
- Howland MA. Ethanol. In: Goldfrank LR, Flomenbaum NE, Lewin NA, Howland MA, Hoffmann RS and Nelson LS, eds. Goldfrank’s Toxicologic Emergencies, 7th edition, NewYork, McGrawHill, 2002:995-998.
- Karaoğlu, U., Sarıhan, A., & Bulut, M. (2017). A rare case of transdermal methanol intoxication. Journal of Emergency Medicine Case Reports, 8(3), 52-54.