‘Bunun üzerine yedi kafadar hep birden canavarın üzerine saldırmış’

Grimm Masalları

Hatırlamanıza

Hedef, atmosferin yüzde yirmisini ciğere çekmek. Bunu da çok görme bize. Başlangıç tıkalı ise sondan haber alamazsın. İşte sana kötü rüyalar.

Tüp düşer, diğerleri gelir: Bu yıl kaçıncı entübasyonun olacak bilmiyorum ama yine karşında. Bu sefer 7. katta, daracık alanda. Bir baktın, iki baktın olmuyor, kapnograf yanlış yerdesin diyor. İnatlaşma meleği sağ omuzuna çoktan oturdu, indir onu ve çift lümenli laringeal tüpü (King LT) al eline.
Diyelim ki olmadı: Üst madde gibi misin sende. Balon valf maske ile devam et o zaman. Kompresyona ara yok, hiperventilasyon hiç yok. Bunlar zaten yeter bize.
Her şeyimsin glaskow: Hayır değilsin. Kafa travmalının hastane öncesi entübasyonu zaten ölümü çağırıyor. İki elinle saydın, parmakların yedi rakamını gösterdi. Kafa travmalı hastanı hemen entübe et demek değil artık bu. Paralitiklerin, özellikle kafa travmalı hastada, riskleri var. Noninvaziv devam.
Derinlere kazmak: Her seferinde kaçırıyorsun. Senin hastalarının kord vokalleri yok sanki. Ağzı açarak başladın, soldan yavaş yavaş ilerledin, ama yine olmadı. Neden mi, kord vokali havaya astın, Hollanda sirki trapezcilerini üstüne çıkarttın, kapattın.
Çocuk entübasyonu: Şimdi işler daha zor, yollar daha dar, ilaç dozları farklı. Pediatrik gruba hangisi uygun. Airway takıldı, balon valf maske ile başlandı. Bu iki cihazın yaşa göre doğru numarası kullanıldı. Laringeal maske uygun olabilir, >12 kg çocuğumuzda King LT işe yaramayacak, kombi tüplerin pediatrik kullanımı genellikle önerilmemekte.
Bana sayını söyle: Sen sus, sayılar konuşsun. Amerikan Kalp Derneği hastane öncesi sağlıkçılara en az 6-12 başarılı entübasyon öneriyor. Bay Strote ve şebekesi ise yazıtlarında 15-240 aralığını, en azından ben bu işi yapıyorum, cümlesi için gerekli görüyor. İki kişi hastanın yanındasınız diyelim, sayılarınızı birbirinize söyleyin, kimin çoksa hasta onundur fikri evin kapısını açsın.
Hem paralitiğin yok hem de: Ne mi olur, durun sıra bende. Paralitiksiz entübasyonda hastanın sadece tansiyonu düşer, kord vokaller gevşemez. Tansiyon kontrolü için etomidat mı kullandın, hemen rahatlama. Bu sefer de hastanın Masseter kası kasılır, sonra kusar. Aspire edilemeyen kusmuk açılamayan ağızda sekteye uğrar, ciğerlere istenmeyen kiracı yerleşir.
Zorluk: Mallampati skoru, yeşillerini giymiş, satürasyon probu parmağındaki ojeyi temizlemiş, midesi boş, ailesi ameliyathane kapısında bekleyen hasta için dostum, senin, benim için değil. Bizim hastalar maalesef biraz koatik oluyor. Larinkoskop eşliğinde zorluğunu evreleyelim istersen. Ever 1-4 arası başlayalım, 1’de kord vokaller tüm güzelliği ile karşında, 4’te sonsuz karanlık, 2’de yarı yarıya vokallerlesin, 3 ise sana ancak 1/4’ünü sunuyor. Evre dört ve üçte işin çok zor, iki de belki, evre biri de mi entübe edemedin. Akademik iznin iptal, bu bir. İkincisi ortez-protezli ileri yaş amca ve teyzelerin, sosyal yükümlülük cezası kapsamında, karşıdan karşıya geçmesine altı hafta yardım edeceksin, bu iki.

Bölümün Sonu

Havayolu serisinin sonuna geldik ortaklar. İlginiz için aciltıp.com teşekkür ediyor. Bir kez yola çıktık artık, durmak yok. Amacımız güncel bilgileri size aktarmak, birlikte karanlıktan çıkmak ve unutmayalım. Hastane öncesi tıbbi bakımı etkin ve doğru yapılmış hastaların yaşama şansı artar.

6 ileri
Lawner, Slovis, Fowler, Pepe, Mattu. Avoiding Common Prehospital Errors. 2013, LWW, 1-54.

Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa