Tıbbi Etik
‘Etik değerleri olmayan insan zincirlerini koparan canavara benzer’
Albert Camus
Etik
Etik değerin rengi nedir. Mavi, sarı, beyaz, siyah. Netleşmek zorlaşıyor. Nasıl karar vermeli, kime danışmalı. Fayda, zarar, ahlak, çıkarlar, hukuk gibi değişkenlerin harmanlanmasıyla oluşan bu değerler toplamına sağlıkçı hakim olmalı. Acilde öyle çok karar verilir ki, birçoğu etik değerlere seslenir. Bir örnek ile başlayalım.
Hasta: Merhaba. Şizofrenim, patronumu sevmiyorum ve öldürmek istiyorum.
Doktor: O kadar mı sevmiyorsun. Bir dakika, sevmesen de öldürme isteğinde ciddisin sen, öyle mi.
Hadise psikiyatriste aktarılır.
Psikiyatrist: Tamam D, görüştüm. Homisidal ve suisidal anlaşmalar yapıldı, ilaçları düzenlendi. Benden bu kadar, görüşürüz. Erken çıkarsan birlikte gidelim. Arabamın anahtarını almayı unutmuşum.
Doktor: Volkano Bar’a uğrarız. Konuşmalar birikti.
Hasta taburcu edilir. Sonra şunlar oldu. Üçüncü biralarının ortasında televizyonda izledikleri haber ikilinin karnına yumruk gibi iner. Şizofren tanısı ile takip edilen H patronunu evinde öldürmüştür.
Tarasoff Olayı
Poddar Tarasoff’u öldürdü. Poddar’a sorsak şöyle derdi. ‘Asıl patronum beni öldürmek istiyor’. Tarasoff çalışanının kendisini öldürmek ile tehdit ettiğini şirket polisine bildirdi. Polis-Psikiyatrist ikilisi Poddar’ı sorguladı. Zihinsel durumunu dengeli gördü ve bıraktı. Bir şey unutuldu. Tek taraflı ifade alındı, serbestlik patronuna bildirilmedi, şiddetin hedefi savunmasız kaldı ve Tarasoff öldü. Halbuki Tarasoff ölmeyebilirdi.
Tehdit, psikiyatrik hasta olsun olmasın, kendi başına suçtur. Zarar verilmek istenen kişi polis aracılığı ile bilgilendirilmelidir. Doktor, tehdit eden-polis-tehdit edilen şebekesini doğru işletmeli çünkü bu çemberden sorumlu.
Spinoza
Allen NG, Khan JS, Alzahri MS, et Bosna’da olanlar. Ethical Issues in Emergency Psychiatry. Emerg Med Clin North America 2015;33:863-74.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
