Siyanür Zehirlenmesi ve Tedavisi
Fumigantlar, endüstride kullanılan hidrosiyanik asit gazı, meyve çekirdeklerindeki (kayısı, kiraz, şeftali vb.) amygdalin (Laetrile) ve yanmış plastikler ve fabrika atıkları siyanid kaynaklarıdır. Ayrıca sodyum nitroprussid, biyotransformasyona uğrayarak methemoglobin ve siyanid oluşur ve zehirlenme kaynağı olabilir. Sahte asetonlarda bulunan asetonitrilin mideye alınmasıyla da oluşabilir.
Siyanid, hücrelerdeki sitokrom oksidaz sistemini inhibe eder, hücresel asfiksi oluşturur. Dokular anaerobik metabolizmaya mecbur kalarak derin metabolik asidoz oluşur. 200 mg’lik dozda ani ölümler gelişebilir. Letal doz seviyeler genellikle 1- 2 µg/mL’ den fazla alımlardır. Hızlı emiliminden dolayı siyanid gazı tuz formundan çok daha toksiktir ve etkileri genellikle hemen başlar.
Klinik olarak belirgin baş ağrısı, bulantı ve kusma, anksiyete, konfüzyon ve kollapsın hızlı gelişmesi ile ilişkilidir. Başlangıçtaki hipertansiyon ve taşikardi; hipotansiyon, bradikardi ve apneye ilerler. Acı badem kokusu olabilir. Cilt pembe renklidir. Dokuların oksijen alımındaki yetersizlik sonucu venöz kan gazında ölçülen oksijen saturasyonu artmış olabilir.
Siyanür zehirlenmesi tedavisi
Şiddetli zehirlenmede başarılı olabilmek için tedavi 5- 10 dakika içinde başlatılmalıdır. Siyanid zehirlenmesine şahit olunan vakalarda semptomları beklemeden tedaviye başlanmalıdır.
- %100 oksijen içeren sadece destek tedavi verilebilir. Hasta kötüleşirse antidotun verilmesi gerekebileceğinden yakın takip gereklidir.
- Bir doz aktif kömür verilir (siyanidi bağlama afinitesi düşükse de öldürücü dozu adsorbe edebilir).
1. Nitritler― Nitritler, serbest siyanidi bağlayan methemoglobin üretirler.
- Amil nitrit : 0, 3 mL ampul. Her kitte 12 ampul
- Sodyum nitrit : 300 mg/10 mL enjeksiyonluk solüsyon. Her bir kitte 2 ampul
- Sodyum tiyosülfat : % 25’lik solüsyondan 50 mL şişe
- Sodyum nitrit ve tiyosülfat infüzyonuna başlarken derin inhalasyon için hastanın burnunun altına amil nitrit kapsülü kırılır.
- İntravenöz tedavi başlanılıncaya kadar her 3 dakikada bir yeni bir ampulkullanılmalıdır.
- Erişkinler için 300 mg (10 ml’lik ampul) intravenöz; normal hemoglobin konsantrasyonunda çocuklar için 0.12- .33 ml/kg toplam 10 ml’ye kadar sodyum nitrit verilir.(Aşırı tedavi etme; nitritlerin aşırı kullanımı sonucu öldürücü methemoglobinemi gelişebilir.)
- Başlangıç tedavisinden sonra, ardından gelecek tedaviyi semptom ve belirtileri gözlemleyerek destek tedavisine devam edilir.
2. Tiyosülfat― Sodyum tiyosülfat, siyanidi daha az toksik olan ve hemen atılabilen tiyosiyanata dönüştüren enzim olan rodanazın kofaktörüdür. Erişkinlerde 50 ml % 25’lik solüsyodan ve çocuklarda 1.65 ml/kg % 25’lik solüsyondan intravenöz olarak verilir.
3.Vitamin B12A (hidroksokobalamin) Avrupa’da başarıyla kullanılmaktadır. Hidroksokobalamin, siyanokobalamin (Vitamin B12A) oluşturmak için siyanidi bağlayarak siyanid toksisitesini geri çevirir. Dozu 50 mg/kg’dir; genellikle 5 gr’lık tek doz yeterlidir.
4.Hiperbarik oksijen
Dirençli vakalarda hiperbarik oksijen göz önünde bulundurulabilir. Bununla birlikte % 100 oksijen karşısında herhangi anlamlı bir üstünlüğü kanıtlanamamıştır.
Eğer siyanid zehirlenmesinin semptomları devam ediyorsa, sodyum nitrit ve sodyum tiyosülfatın orjinal dozlarının yarısı tekrarlanabilir.