(Rocky) Kayalık dağlar benekli ateşi (humması)
En çok Güney Atlantik bölgesinde, Amerikan Köpek Kenesi (Dermecentor variabilis) ile taşınan bakteriyel (Ricketsia ricketsii) bir enfeksiyondur. Tipik döküntü, hastalık bulaşmasından 2-3 gün sonra önce ayak bileklerinde sonra gövdede, el ayası/ayak tabanında 3-4 mm arasında maküler döküntüler ortaya çıkar; sonrasında ateş çıkar.
Hastalık genellikle ısırık sonrasındaki 5-10 günlük bir inkübasyon periyodu sonrası hastalık ortaya çıkar. Hastalık; ateş, bulantı, kusma, iştahsızlık, baş ve kas ağrısı ile belirir. Ateşin 2-5’ inci gününde önkol, el ve ayak bileği üzerinde küçük, düz, pembe ve kaşıntısız noktalar şeklinde benekli bir döküntü gelişir. Bu benekler üzerlerine basınç uygulandığında solarlar.
Hastalığa ait bu karakteristik döküntü genellikle 6. gününde ortaya çıkar ve hastaların % 35-65 inde görülür (31,32). Döküntü genç hastalarda yaşlılara göre daha erken gelişir.
Döküntü daha sonra avuç içi ve ayakaltı dâhil vücudun geri kalan bölümlerine yayılır. Bu durum ise hastaların % 50-80’ inde ve ancak geç evrelerde görülebilir. Hastaların % 10-15’ inde ise hiçbir zaman döküntü gelişmez.
Kayalık dağlar benekli ateşi klinik belirtiler
- Ateş (%88-90 (>38,9 C°) %88-100
- Baş ağrısı/miyalji (her biri) %83-93
- Herhangi bir yerde döküntü %74-90
- El ayası/ayak tabanında döküntü %49-82
- Kene ısırığı %54-66
- Triad (ateş+ başağrısı+ kızarıklık) %45-67
- Bulantı, kusma %56-60
- Diğerleri (öksürük, hepato-spleno megali, karın ağrısı, diyare, anoreksi, LAP, ödem, meningismus, stupor, konjontivit dir. Her biri hastaların %10’undan fazlasında görülür.
Hastalığın ensefalit, non kardiyojenik pulmoner ödem, ARDS, kardiyak aritmiler, koagülopati, GİS kanaması ve deri nekrozunu da içeren majör komplikasyonları vardır. Eğer tedavi edilmezse 8-15 gün içerisinde ölüm gerçekleşebilir. Mortalite oranı tedavi edilmemiş vakalarda % 25; tedavi edilmiş vakalarda % 5 olarak rapor edilmiştir.
Kayalık dağlar benekli ateşi Tanı
Tanı öykü ve fizik muayeneye ile konulur. Eğer döküntü mevcut ise riketsia organizması deriden yapılan biyopsideki vasküler endotel içinde direk immünofloresan veya immünoperoksidaz boyama yöntemiyle tespit edilebilir. Ama bu yöntem çok sık kullanılmamaktadır. Seroloji tanıyı destekleyebilir ancak bu da hastalığın ortaya çıkışından 7-10 gün sonra pozitifleşir.
Laboratuvar tetkiklerinde: Serolojik testler henüz iyileşmeye kadar negatif kalırken, WBC, trombositopeni, yükselmiş karaciğer transaminazları ve hiponatremi bulunur. BOS incelendiğinde monosit hâkimiyeti olan bir beyaz küre artışı tespit edilir.
Kayalık dağlar benekli ateşi Tedavi
Mümkün olan en kısa sürede antibiyotik tedavine başlamak önemlidir. Tetrasiklin ve kloramfenikol tedavide etkindir. Bazı hastalarda doksisiklin birinci tercihtir. Tedavi en az 5-7 gün devam etmeli veya hasta en az iki gün afebril olana kadar sürmelidir. Ölümlerin çoğu medikal tedavideki gecikme nedeniyledir. Hastalık erken fark edilip tedavi edilirse hızlı bir düzelme gösterir.
- Doksisiklin 100 mg P0 veya 2×100 mg İV, 7 gün veya 2 gün ateşsiz olana dek
- Kloramfenikol- 500 mg P0 veya 4×500 mg İV, 7 gün veya 2 gün ateşsiz olana kadar (doksisikline göre sonuçlar daha kötü)
- Florokinolonlar yukarıdakiler allerji veya kontraendikasyon varsa kullanılabilir.
Referanslar
- Walker DH, Raoult D. Rickettsia rickettsii and other spotted fever group rickettsiae (Rocky Mountain spotted fever and other spotted fevers). In: Mandel GL, Douglas RG, Bennett JE Dolin R, eds. Mandell, Douglas and Bennett’s Principles and practice of infectious diseases. 5th ed. Philadelphia. Churchill Livingstone, 2000, p. 2393-402.
- Walker DH. Tick-transmitted infectious diseases in the United States. Annu Rev public Health 1998; 19: 2379.
- Spach DH, Liles WC, Campbell GL, Quick RE, Anderson DE Jr, Fritsche TR: Tick-borne diseases in the United States. N Engl J Med. 1993; 329: 936-47.
- Thorner AR, Walker DH, Petri WA Jr. Rocky mountain spotted fever. Clin Ifect Dis. 1998; 27: 1353-60
- Steeve AC. Lyme borreliosis. In: Kasper DL, Harrison TR: Harrison’s Manual of medicine.16th ed. New York: McGraw-Hill, 2005, p. 995-9. 34. Tick-borne diseases. www.aafp.org.
- Centers for Disease Control and Prevention. Rocky Mountain spotted fever. Accessed online April 11 2005. at: www.cdc.gov.
- Taege AJ. Tick trouble: overview of tick-borne diseases. Cleve Clin J Med. 2000; 67: 245-9.