Menenjite yaklaşım
‘Koridorlar vardı, bahçe vardı, kantin vardı’
Brian Eno
B: Neden gülüyorsun.
A: Merak ediyorum.
B: Söylesene.
A: Ağaçların yüzü var mıdır acaba.
B: Onu bilmiyorum ama enseleri var.
A: Ense sertliği ordan mı geliyor.
B: O başka bir konu.
Oblik
- S. aureus ile tanıştıralım. Yetişkinde en sık görülen menenjit etkeni.
Tablo-1. Yaşam sürelerine göre menenjit etkenleri
| Yenidoğan | Strep grup B, E.coli, Listeria |
| İnfant ve Çocuk | S. pneu, N. meningitidis, H. flu |
| Adolesan ve Genç Erişkin | N. meningitidis, S. pneu |
| Diğer | S. pneu, N. meningitidis, Listeria |
Menenjitin biricik bulguları
A: Ense sertliği
B: Kernig, 90 derece fleksiyondaki dizi eleve edemezsin
C: Brudzinski, başın fleksiyonu kalçayı fleksiyona getirir
- Erişkindeki tedavi vankomisin+seftriakson olmakta. İleri yaşlara Listeria için ampisilin ekleyin. Yenidoğan da ise ampisilin+gentamisin seçkisi önde.
- Deksametazonun antibiyotikler ile kullanımı önerilmekte (özellikle pnömokok menenjitinde). Mortalite/morbiditeyi yere düşürür. Antibiyotik bakterileri eritir, sitokin kaskatı ölü bakteriler ile tetiklenir. Deksametazon işte bu yangıyı önler.
- Tedavi tomografi (BT) veya lomber ponksiyon (LP) için ertelenmemeli. Antibiyotik sonrası (2 saat içinde) kültür alabilirsin.
- Kimlere LP öncesi BT çekelim. Fokal nörolojik defisite, yaşı > 60, zeminde santral sinir sistemi hastalığı olana ve baskılıbağışıklara ilk BT yakışır. Bildiğin gibi kafa içi fıtıklar koridorun sonundaki ışığı gizler.
- Waterhouse-Friderichsen sendromu: Meningokoksemi sonrası görülen bilateral adrenal yetmezliğe denir: Hipotansiyon, sepsis, yaygın koagülasyon ve ölüm klinik tabloyu oluşturur.
- Acilde menenjit hastan mı oldu. Olabilir. Profilaksi önerileri. Tek doz siprofloksasin, iki gün rifampin, veya tek doz IM seftriakson işe yarar, hastalığı kovar.
|
Ateş+inme kliniği olan hastada aklına ensefalit gelsin. MR ve LP tanısal. IV asiklovir sonuçlar beklenirken başlanabilir |
- BOS açılış basıncı 10-20 mmHg, görünüm berrak, beyaz küre 0-5/mm3, protein 15-45 mg/dl (yenidoğanda 90 mg/dl), glukoz 45-85 mg/dl. Bu değerler normaldir.
- Kriptokokal menenjit çok yüksek BOS basıncı ile seyreder, LP yapanı saldalyeden devirir. Tedavisi amfoterisin B+fluktosindir.
- Ve unutmadan ekleyelim. Normal BOS sıvısında sadece ve sadece 1 adet parçalı hücre bulunur. Bu sayının 2 ve üstü olması normal değildir, enfeksiyonlu beyin dokusunun kapı kolu olur.
Tablo-2. Menenjit tipleri ve BOS sıvı karakterleri
| Menenjit | Bakteri | Virüs | Fungal/Tüberküloz |
| Açılış basıncı | Yüksek | Normal-Yüksek | Çok yüksek |
| Protein | Yüksek | Düşük | Hafif yüksek |
| Glukoz | Düşük | Normal | Hafif düşük |
| Baskın hücre | Parçalı | Lenfosit | Lenfosit |
| Gram boyama | Pozitif | Boya tutmaz | Boya tutmaz |
Yüzyüzeyken konuşuruz
Gaieski DF, Nathan BR, O’Brien NF. Emergency Neurologic Life Support: Meningitis and Encephalitis. Neurocrit Care 2015;23 Suppl 2:S110-8.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
