1) Minimal risk—Görüntüleme olmadan klinik ile karar verilebilir (NEXUS ).
NEXUS Kriterleri
- Fokal nörolojik defisit yok
- Servikal vertebra spinöz proçes hassasiyeti yok
- Normal, alert hasta
- İntoksikasyon yok
- Ağrılı “distracting” yaralanma yoksa sensitivite 99%
- Negatif prediktif değer 99.8%
- Spesifite 12.9%
- Pozitif prediktif değer 2.7%
- NEXUS 8/818 kırığı atlıyor (1%)
2) Düşük risk—Üç yönlü servikal omurga grafisi iste. Düşük insidanslı yaralanma (0.2%), 99.8% görüntüleme negatif (Hanson 2000).
Servikal omurga grafisi normal—Zaten normal.
Grafi uygunsuz (C7 görüntülenmemiş)—Swimmer grafisi veya servikal tomografi gerekli.
Grafi şüpheli (şüpheli yaralanma bulgusu)—Şüpheli alanın tomografi ile görüntülenmesi gerekli. Ligamentöz yaralanma şüphesi: Servikal tomografi sonrası fleksiyon–ekstansiyon grafisi. Eğer boyun hareketleri sınırlı ise fleksiyon-ekstansiyon grafisi isteme, servikal immobilizasyon sonrası ligamentöz yaralanma için boyun MR planla.
Grafi normal ancak hastanın ağrısı var. Servikal tomografi çek. Gizli (occult) yaralanma riski olan hastalar için (ileri yaş, osteoporoz, dejeneratif hastalık) servikal tomografi iste.
3) Yüksek risk —Yüksek enerjili yaralanma öyküsü var ise (ciddi kafa travması, pelvik veya çoklu ekstremite kırığı).
İnce Kesitli Servikal Tomografi: Tüm servikal omurgaları içericek şekilde sagital ve koronal kesit görünümlü. Kafa, abdomen veya göğüs kafesi yaralanması olan hastaları yüksek enerjili travma kapsamında değerlendir. Servikal tomografi çekmeyi düşün.
Hemodinamik olarak unstabil hastalar—Hastanın en azından lateral servikal grafisini iste, redüksiyon ve stabilizasyon için. BT normal ise—Yaralanma insidansı düşük (BT sensitivitesi 98-99%). Servikal immobilizasyonu halen düşün.
Bilinci açık hastalarda yaralanma klinik olarak dışlanabilir ancak servikal hassasiyet varlığında direkt servikal grafi normal olsa bile ileri görüntüleme düşün (BT,MR).
Koma tablosundaki hastada tomografi normal olsa bile servikal immobilizasyonu sağla, MR ile ligamentöz yaralanmaları sapta.
4) Nörolojik yaralanma varlığında BT—Tüm servikal omurgaları görüntüle. MR—Tomografi normal olsa bile görüntülenmeli (spinal epidural hematom, servikal disk hernisi açısından).
Omur
- Servikal yaralanma direkt grafi ile dışlanmaz
- Ağrı varsa üstüne git
- Bilinci kapalı hastayı servikal immobil et
- Direkt grafi, tomografi, MR ve servikal doppler normal olmadan çayını içme
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
