Kafa travmalı çocuklarda beyin tomografisi kuralları
PECARN, CATCH ve CHALICE
Acil servislerin en zor kararlarından bir tanesi de pediatrik yaş gruplarında tomografi tetkiklerinin istenmesidir.
Çoğu zaman aile baskısı, bilgisizlik ve güvensizlik tomografi istemini arttırmaktadır. Ancak asıl olan hastaya zarar vermemek değil midir? Aşağıda çocuk yaş travma hastalarında beyin tomografisi (bt) kararı verilirken yardımcı olacak kurallar yer almaktadır.
Çocuklar için PECARN Kafa travması Beyin Tomografisi Kararı Kuralları
PECARN: Pediatric Emergency Care Applied Research Network
2 yaşından küçükler için Kafa travması için PECARN Beyin Tomografisi kuralları
GKS > 14. *bilinç değişiklikleri veya palpe edilebilen kafa kemiği kırığı bulguları
- VAR ise Beyin BT Önerilir Risk %4
- YOK ise
- Skap hematomu, 5 sn den fazla bilinç kaybı, Yakınlarının şüpheli davranışları,** tehlikeli tavma mekanizması
- VAR ise gözlem ve görüntüleme önerilir risk % 0.9***
- YOK ise Beyin BT önerilmez Risk< % 0.02
- Skap hematomu, 5 sn den fazla bilinç kaybı, Yakınlarının şüpheli davranışları,** tehlikeli tavma mekanizması
*Bilinç Değişiklikleri: Ajitasyon, somnolans, tekrarlayan sorular ve verbal yanıtın yavaşlaması
**Tehlikeli travma mekanizmaları: 5 feet veya 1 metre yüksekten veya 5 basamak merdivenden düşme, araç veya bisiklet çarpması, künt cisimle yaralanma
***Gözlemlere dayalı BT kararı: Hekim deneyimi, bir çok izole travma bulguları (baş ağrısı,kusma, izole skalp hematomu) semptomların kötüye gitmesi, 3 aydan küçük olması, ebeveyn tercihi
2 ve 18 yaş çocuklar için Kafa travması PECARN Beyin Tomografisi kuralları
GKS > 14* bilinç değişiklikleri veya basiler kafa kemiği kırığı bulguları
- VAR ise Beyin BT Önerilir Risk %3-4
- YOK ise
- Bilinç kaybı olması veya kusma hikayesi veya şiddetli baş ağrısı veya** tehlikeli tavma mekanizması
- Yok ise Beyin BT önerilmez Risk< % 0.05
- Var ise ***Gözlem Risk % 0.8
- Bilinç kaybı olması veya kusma hikayesi veya şiddetli baş ağrısı veya** tehlikeli tavma mekanizması
*Bilinç Değişiklikleri: Ajitasyon, somnolans, tekrarlayan sorular ve verbal yanıtın yavaşlaması
**Tehlikeli travma mekanizmaları: 5 feet veya 2metre yüksekten veya 5 basamak merdivenden düşme, araç veya bisiklet çarpması, künt cisimle yaralanma
***Gözlemlere dayalı Beyin Tomografisi kararı: Hekim deneyimi, bir çok izole travma bulguları (baş ağrısı,kusma, izole skalp hematomu) semptomların kötüleşmesi, ebeveyn tercihi
Çocukluk Çağı Kafa Yaralanması İçin Tomografinin Kanadalı Değerlendirmesi: CATCH kuralı
Çocukluk Çağı Kafa Yaralanması İçin CATCH kuralı
Minör kafa travmalarında Beyin Tomografisi istenmesi için aşağıdaki bulgular gerekir Yüksek risk nörolojik müdahale gerektirir
1. Olaydan 2 saat sonra GKS> 15 olması
2. Süpheli aciık veya deplase fraktür
3. Kötüleşen baş ağrısı
4. Muayenede irritasyon Orta risk (Beyin Tomografisi de beyin hasarı)
5. Bazal kafatası kırığının herhangi bir bulgusu (Hemotimpanum, ‘rakun’ gözü, otore veya rinore, Battle işareti)
6. Büyük skalp hematomu
7. Tehlikeli travma mekanizması (motorlu araç kazası , ≥ 3 ft’den [≥ 91 cm] veya 5 basamak merdivenden düşme, kasksız bisikletten düşme)
CHALICE Önemli Klinik Olayların Tahmini için Çocuklarda kafa Yaralanma Algoritması
Aşağıdaki kriterlerden herhangi biri mevcutsa, CT başlığı gerekir:
Hikaye:
- Tanıklı 5 dakikalık bir sürede bilinç kaybı
- Hafıza kaybı (antegrad veya retrograd)> 5 dakika sürelidir.
- Anormal uyuşukluk (muayene hekimi tarafından beklenenin üzerinde bir uyuşukluk olarak tanımlanır).
- Kusma ≥3 (tek bir kusma döneminde art arda olmalı).
- Kazayla sonuçlanmayan yaralanma şüphesi
- Epilepsi öyküsü olmayan bir hastada kafa travmasından sonra nöbet
Muayene:
- Glasgow Koma Puanını (GKS) <14 veya <1 yaşından yaşından küçükse GCS <15.
- Penetrant veya basık kafatası yaralanması veya gergin fontanelle şüphesi.
- Bazal kafatası kırığı belirtileri (Hemotimpanum, ‘rakun’ gözü, otore veya rinore, Battle işareti veya ciddi yüz yaralanması olarak tanımlanır).
- Pozitif fokal nörolojik defisit (motor, duyu, koordinasyon veya refleks anormalliği de dahil olmak üzere fokal nörolojik bir bugu olarak tanımlanır).
- Morluk, şişme veya laserasyon varlığı > 5 cm veya <1 yaşında olması
Mekanizma:
- Yüksek hızlı trafik kazası (>40 km/h) yaya, bisikletli veya yolcu olarak kaza,
- 3 m yüksekten düşme
- Yüksek hızlı mermi veya nesne tarafından yaralanma.
Yukarıdaki maddelerden hiçbiri mevcut değilse, hasta intrakraniyal patoloji riski düşüktür.
Beyin BTkurallarının sensitivite ve spesifiteleri karşılaştırılması
- PECARN: %100 sensitivite (95% CI 84–100), %62 spesifite (95% CI 59–66).
- CATCH: %91 sensitivite (95% CI 70–99), %44 spesifite (95% CI 41–47).
- CHALICE: %84 sensitivite (95% CI 60–97), %85 spesifite (95% CI 82–87).
Çocuklarda yetişkenlere göre tomografide radyasyon riski
Tek seferde Beyin BT’de malignensi riski; 1 yaşından küçük infantlarda 1:1500, 10 yaşında; 1:5000
Eşit dozda iyonize radyasyon maruziyetinde çocuklarda malignensi gelişme oranı erişkinlerden 10-15 kat fazladır.
izler:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4731042/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24431418
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11159059
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20142371
Brenner D,, et al. AJR Am J Roentgenol. 2001;176(2):289
Hall EJ, et al. Pediatric Radiol .2009; 57-64