Acil Servis ve Konsültasyon
Max Reinhardt’ı okumasına rağmen sadece bakışlarının kelimeleri takip ettiğini fark etti. Böyle zamanlarda gözlerini kapatır ve fikirlerinin odaklanması için onlara zaman tanırdı. Bir süre sonra tekrar okumaya başladı:
- Oyuncu belli bir yöntemi kolay bulup, seçtiği yöntemi süregelen şekilde kullanmaya başladığında, bu kolaylık zamanla sitil haline gelecek ve ortaya tavır denilen durum çıkacaktır.
Bir anda fark etti. Bu tavır ne kadar doğru oluşturulursa istediği konsültasyon da o kadar doğru olacaktı ve en güzeli bu doğruluk bir süre sonra, aynı tavır gibi, kendi kendini oluşturacaktı.
Bu durumda doğru konsültasyon için birkaç öneride bulunmak gerekiyor.
- Aslında acil konsültasyonda ana tema bu konsültasyonun neden istendiğini bilmekle özdeş.
- Tanı yardımı, tedavi önerisi, tetkik seçimi, tıbbi girişim ve prosedür desteği, hastanın ve ailenin istekleri ve hastanın daha iyi bir tıbbi bakım alması için oyunun içine başka oyuncuları ekleme yükümlülüğü. Şimdi bu değişkenleri tek tek inceleyelim.
- Örneğin hastadaki açıklanamayan hipotansiyonun patogenezi, vücuttaki döküntülerin etiyolojisi, medikasyona rağmen geçmeyen ağrının nedenleri gibi…Her zaman hastayı altın tepside sunmaya gerek yok. Tetkikler/tanılar/tedaviler için görüş alabilirsin ama unutmadan ekleyelim: Aklındaki tanıyı konsültanda oluşturmak için ona yanlı sunum yapmamak kaydıyla.
- Büyük eklem çıkığı (kırıklı çıkık örneğin), vasküler/nöral yaralanma, diyaliz gerekliliği, yoğun bakım endikasyonarı (hipotermi, PEG, traekostomi), acil torakotomi gibi girişimsel nedenlerle ilgili bölümden konsültasyon istenir. Diyelim ki o günün konsültasyonu başka bir hasta için acil ameliyatta olsun! İşte o zaman listenin bir altında veya üstünde olan konsültan aranmalıdır.
- Hasta/hasta yakını bazen illa ki kendi doktorlarını görmek/görüş alınmasını ister. Yeni tonsillektomi olmuş hasta ağrılı boğazı için sizden KBB Dr’u için inatla acil konsültasyon talep eder. Bazen bu tip sosyal endikasyonlar için ameliyatı yapan Dr ile görüşmeniz gerekebilir. Böylesi durumlarda bir süreliğine tıbbi endikasyonlar bir kenara bırakılır.
- Maalesef hastalıklar kitap okumamaktadır. Öylesi atipik kliniklerle başvururlar ki! Siz atipik kelimesini konsültasyon istem formuna yazarsınız ve ön tanılarınızı sıralarsınız. O anda bir kişi olarak değil de iki kişi olarak bu atipiklikten kurtulma çabasına başlarsınız. Buradaki önemli noktalardan biri de konsültasyonu isterken tanı değil ön tanı ifadesini kullanmaktır çünkü tanı henüz kesinleşmemiştir. Kesinleşmesi çabası içindesinizdir.
- Yoğun bakım tarafından kabul edilen ama acil serviste bekletilen hastalar için, her şeyden önce, ilk olarak yoğun bakım konsültasyonunu istemeniz gerekebilir. Böylece yoğun bakıma kabul edilen ama acil serviste tetkikleri istensin diye bekletilen, sonra bakarız denilen hastaların başına acilde bir şeyler gelirse, neden yoğun bakım kabullü hasta acil serviste bekletildi, sorusuna yanıtınız olur.
- Konsültan poliklinik saatleri içindeyse şöyle bir cümle şık duracaktır. Poliklinik saatleri içinde olduğunuzu biliyorum, umarım yoğun değilsinizdir, uygun olduğunuzda şöyle böyle bir hastam var, görüşlerinizi bekliyorum Bir başka zor durum ise o günün konsültanını doğrulamadan uzun uzun hastayı anlatma yanılgısıdır. Zorlu ve ayrıntılı anlatımınız sonucunda karşıdaki kişi, ama ben bugün konsültan değilim ki, diyebilir. Dememesi için, merhaba ben Dr X, acaba siz bugünün konsültanı mısınız, sorusu sonrası hastayı anlatmak dünyaya vakit kazandıracaktır.
- Akut batına USG istedin, konsültan neden tomo değil diyor. Tomo istiyorsun, neden USG’si yok diyor. Tomo çektin diyelim, neden kontrastlı değil dedi. Kontrastlı çektin, neden kontrastlı diyor. Madem öyle daha önce size bu tip önerilerde bulunan konsültan karşınıza çıkarsa hiçbir şey yapmadan ilk onu arayabilir, daha önce yaşananları anlatabilir, tetkik ve tedavi yolunu en baştan birlikte çizmek için sizle görüşmek istedim diyebilirsiniz. Bu tip bir durum düşük klirens olan ama akut vasküler sorunları olup vital endikasyon nedenli (gerçi vital endikasyon her tip sınırlamanın üstündedir) kontrastlı görüntüleme istenmesi gereken hastalar için de geçerlidir. Olaydaki kontrast ilişkili risk için tetkik öncesi nefroloji konsültasyonu istemeniz yanlış olmayacaktır.
- Hastanelerde bilge doktorlar olur. Hastanızın ana şikayeti direkt olarak o doktorun uzmanlığını ilgilendirmiyor olabilir ama siz bir şekilde o doktorun size yardımı olacağını düşünürsünüz. Bu hasta için de o bilge doktor ile görüşebilirsiniz. Bu durumu iki arkadaşın içerikli tıbbi konuşmasına benzetilebiliriz.
- Konsültan önerilerini yazar, notunu kapatır ama garip bir şekilde ne dediği anlaşılmaz veya bir şekilde siz anlayamazsınız. Lütfen tekrar telefon açın ve sözel olarak hastayı tekrar danışın, konsültasyon notunuz için teşekkür ederim ama doğru mu anladım acaba, şunu mu demek istediniz. Ve unutmadan ekleyelim, hastanın yanında olan sizsiniz, öykü/FM’yi yüz yüze yapansınız. Uzaktan katılımlı konsültan hasta için sizin kadar doğru karar veremeyebilir. Böyle durumlarda ilgili konsültan doğru klinik karara yönlendirilmeli, tekrar aranmalıdır.
- Diyelim ki konsültan çok yoğun ve size telefonda önerilerde bulunuyor, şimdi konsültasyon atma bana veya sonra yazarım gibi bir şeyler diyor. Bu hastaları acil servisten taburcu etmeden ilgili konsültandan yazılı öneri almanızı mutlak bir biçimde önermekteyiz. Çünkü söz uçar yazı kalır.
- Özetle; hastanız için neden konsültasyon istediğinize hakim olun, hastanın klinik bilgilerini/kullandığı ilaçları/ana şikayetini/özgeçmişini tam olarak öğrenin, konsültanı aklınızdaki tanıya yönlendirmeyin, konsültasyonu mutlaka yazılı sonuçlandırın, yazılanı anlamaz iseniz hastane telefonundan konsültana ulaşın ve ne demek istediğini anlayın, ve son olarak önerileri için ona teşekkür etmeyi unutmayın.
- Doğru eylemler eninde sonunda doğru tavırları kendiliğinden oluşturacaktır.
Konsültasyon
Carter K, et al. West J Emerg Med. 2015.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
