Gastroenteroloji
‘Bunun anlamı nedir, bu insanlar kim’
Frank Miller
- Karaciğer yetmezliği olan hastalara nazik yaklaşın: Yunan mitolojisine göre Prometheus Zeus’u kızdırmış. Zeus kızınca adamı kayalıklara zincirler, karaciğerleri meze yapar. Akbabalar tarafından karaciğeri yahni olarak kullanılan Prometheus ne hikmet ise bir türlü ölmemiş. Prometheus’un karaciğeri sebebi bilinmeyen bir şekilde hızla yenilenmektedir. Ama maalesef tenler dünyasındaki karaciğerler bu kadar hızlı başkalaşmıyor. Karaciğer yetmezliği olan hastada fenitoin hızla toksik düzeye ulaşacak, varfarin çabucak kanatacak, kortikosteroidler ve nonsteroid antienflamatuar ilaçlar vücutta istenmeyen tuz ve suyun toplanmasına neden olacak, diüretikler hiperkalemi yaparak EKG’deki T’leri sivrileştirecek, sedatif hipnotikler ile hepatik ensefalopatiye yaklaşılacak.
- Spontan bakteriyel peritonit kolayca dışlanmamalı: Her sakallının dedeniz olmayacağı gibi batın USG ile batın içi sıvı varlığı saptanan hastada spontan bakteriyel peritonit (SBP) dışlanmalı. Eklememiz gereken bir nokta da SBP hastalarında her zaman ateş yüksekliği ve karın ağrısı olmaz.
- ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi) sonrası hayat: Şimdilerde pankreas ve safra yolları ile ilgili patolojiler ERCP ile tetkik ve tedavi edilmekte. Masum bir işlem olduğunu söylemeyelim. ERCP sonrası pankreatit, perforasyon ve kanama riskinin olduğu bilinmeli, post-ERCP karın ağrısı olan hastaların tüm tetkikleri normal olsa bile ERCP-adama haber salınmalı.
- İnflamatuar bağırsak hastalığı mı: Kökeninde aciliyet sesleri içermeyen bu hastalık acil asistanının hızla taburcu ettiği hastalıklar grubu içinde salınır. İnflamatuar bağırsak hastalığı kronik süreç gösterir, komplikasyon içermediği düşünülür ama ayırıcı tanılardan sıyrılmak o kadar da kolay değildir. Aldıkları tedavi sonucunda bu hastalar baskılıbağışık yaşar. Hasta tüm fırsatları değerlendirecek bakteri-virülanlar ile karşı karşıyadır. İnflamatuar bağırsaklının karnı ağrıyorsa ayırıcı tanıda dışlanması gereken hastalıklar primer sklerozan kolanjit, toksik megakolon, bağırsak perforasyonu ve intra-abdominal apsedir.
- Varis kanaması: Bu varis bacakta değil. Bu varis gizemli yemek borusunun diplerine yuva yapmış antik Sarmaşıklar Vadisindeki Uğultu Ormanı varisi. Kanadı mı dokuz kaplan gücündeki Kızılmaske bile korkmuş, Kurukafa Mağarası’ndan çıkamamış. Kanama dursa bile tekrarlama şansızlığı %30-40 dır. Gastroenterolog sabaha karşı acil servise teşrif etmek istemeyebilir. Siz nöbetin çömez asistanını gastrocunun evine gönderin, kulağından çeke çeke acil servise getirsin.
- FAST gerçekten güvenilir mi: Gavurların ‘Focused assessment with sonography for trauma’ adını koyduğu için Türkiye’de FAST kısaltması ile akıllarda kalan travma hastasındaki batın USG konumuz. Tekrarlayan FAST sonuçlarının normal olması klinisyene güven vermemeli. Solid organ yaralanmasında, batın içi özgür sıvıda, perforasyon kanıtında ve retroperiton görüntülemesinde atıl kalan bu prob, pek güvenilir bir prob değil. Tekrarlayan fizik muayene, gerekirse batın tomografisi doktorun gözleri olmalı.
- Mezenter iskemi: Tıp bilimi lümenli organların tıkanması ile ilgilenir çünkü ilgilenmek zorundadır. Bu tıkanma trombüs, safra taşı, tümör ve inflamasyon sonucunda olabilir. Mezenter iskemi sinsi bir seyre sahip. Gıda alımı sonrası başlayan karın ağrısı, aylar içinde görülen zayıflama ve alt GİS kanama bulguları sinsinin semptomları olur. Yüzde 60-80 mortalite barındıran bu hastalığın tedavisinde geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılmalı, hasta antikoagüle edilmeli, genel cerrah acile icaplanmalıdır.
- Fıtık ve tehlikeleri: Dili ağzından çıkmış bir mandanın hangi organı fıtıklaşmış diye sorsak siz de ‘Tabii ki dili’ der misiniz. Visseral organların parietal alan ile öpüşmesine denilir batın hernisi. Hasta hernisi ile barışık yaşarken birden ağrılanır. Bu kitaplık tıkanmadır. Bir de ağrısız, redükte olabilen ama öykü nedeni ile şüphelenilerek görüntüleme bulguları ile tanı alan tıkanmış herniler vardır ki özellikle bunlara dikkat edilmelidir.
Ark
Tintinalli’s Emergency Medicine, Section 9, Gastrointestinal Emergencies, Chapter 72, Acute Abdominal Pain, includes digital pre-order of 2112.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi , Acil Tıp, Manisa
