Ağız yolu ile yabancı cisim yutma
Yabancı cisim yutma vakalarının yaklaşık % 80’ini 18-48 aylık bebekler oluşturmaktadır. Madeni para, oyuncaklar, boya kalemleri gibi küçük nesneler ağız yoluyla alındığı zaman anatomik açıdan dar olan proksimal özofagusa takılıp kalır.
Yabancı madde yutan yetişkinler ise genellikle özofajial hastalığı olanlar, mahkumlar ve psikiyatrik hastalar veya takma dişi olanlardır. Yetişkinlerdeki çoğu tıkanma distaldedir.
Genel kural olarak yetişkin ve çocuklarda cisim pilordan geçtiği zaman genellikle gastrointestinal sistemden kolaylıkla geçer. Fakat, nesne eğri, keskin uçlara sahip, özellikle geniş (2.5 cm’den büyük) ya da uzunsa(6 cm’den uzunsa) pilor distali olarak takılabilir.
Özofageal tıkanma, solunum yolu tıkanma veya daralma yapabilir. Özefagusta ise doğrudan tahriş yada direkt olarak (yutulmuş kemikler, düğme pil ile) perforasyona sebep olabilir.
Özofajeal mukozal iritasyon yabancı cisim olmasa bile hasta tarafından yabancı madde olarak da algılanabilir.
Klinik
Çocuklardaki alımlarda hikaye yetişkinlerdeki gibi net olmayabilir. Bulgular ve semptomlar yemeyi reddetme ya da yeme güçlüğü, kusma, öğürme ve tıkanma, hırıltı, boyun ya da boğaz ağrısı veya salya akışını kapsayabilir. Özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda tanık olunamayan yutmalar için alert olunmalıdır.
Fizik muayene ile nazofarinks, orofaniks, boyun ve göğüs muayeneleri genellikle normaldir. Yabancı madde bazen orofanikste doğrudan da görülebilir.
Yabancı cisim yutma tanı
Radiopak nesneler için düz filmler kullanılır. Özofagustaki madeni paralar anteroposterior filmlerde yuvarlak yüzlerini gözükür, trakedeki madeni paralar kendini lateral filmlerde görülür.
Xray direk grafi
Yutulmuş, sıkışmış kemikler düz filmde 1/2 oranında oranında görülebilir. Yiyecek tıkanması olan hastalardan düz film almak nadiren fayda sağlar.
Bilgisayarlı tomografi
Bilgisayarlı tomografi özofajial yabancı madde için oldukça etkili bir testtir ve radiopak olmayan nesneleri değerlendirmede baryum yutma testinin yerini almıştır. Bilgisayarlı tomografi, aynı zamanda perforasyon ve sonraki enfeksiyon için mükemmel bilgiler sağlar.
Tedavi
Stabil omayan hastalar havayolu tıkalı hastalarda standart şekilde resüsitatif ve etkili havayolu müdahalesi gerektirebilir.
Özofagusun tamamen tıkanması proksimalde sekresyonlarm birikmelerine ve aspirasyona yol açabilir. Bu durumda acil endoskopi gerektirir.
Vakaların büyük çoğunluğunda yabancı maddeler, endoskopi ile herhangi bir komplikasyon oluşmadan çıkarılabilir.
Özofajeal Yabancı Maddeler İçin Acil Endoskopi Gerektiren
Durumlar
- Keskin ya da uzamış nesnelerin yutulması (kürdan, aliminyum soda şişesi kayışı gibi)
- Çeşitli yabancı maddelerin yutulması
- Düğme pillerin yutulması
- Perforasyon kanıtı varsa
- Çocukta krikofaringeus kası seviyesinde madeni para
- Havayolunun tıkalı olması
- 24 saatten fazla süreyle yabancı bir madde varlığı
Stabil durumdaki hastalarda, dolaylı laringoskopi ya da fıberoptik mikroskop kullanarak orafarinksin değerlendirilmesi, proksimalde yerleşmiş nesnelerin çıkarılmasına imkan sağlayabilir. Daha distal nesneler
için görüntüleme çalışmaları yutulan madde niteliği ve lokalizasyonunu belirlemek amacıyla kullanılır. Yabancı nesneler Foley kateteri ile çekilebilir veya oragastrik tüp ile nesneyi özofagustan mideye itilebilir.
Distal özofajeal nesneler için, alt sfinskterin gevşetilmesinde ve nesnenin geçişine izin verilmesinde 1 ya da 2 miligram glukagon kullanılmıştır. Fakat, glukagonun başarı oranı düşüktür.
Düğme Pil Yutma
Özofagusta takılıp kalmış bir düğme pil gerçekten acilen çıkarılmayı gerektiren bir durumdur, çünkü pil hızlıca muzokal zedelenme ve nekroza yol açabilir. Perforasyon, yutmanın akabinde 6 saat içinde ortaya çıkabilir. Özofagustan geçen düğme pillere, 24 saat geçirildikten sonra, müdahale edilir. Hücrenin piloru geçtiğinden (eğer pil geniş çaplıysa ve/veya hasta 6 yaşından küçükse) emin olmak için 48. saatte tekrar filmleri alınmalıdır. Her ne kadar geçme daha çok zaman olsa da, birçok pil 48 ila 72 saat arasında vücudun içinden tamamen geçmiş olur.
Keskin cisim yutma
Özofagustaki keskin cisimlerin hemen çıkarılması gerekmektedir. Keskin nesneler kendiliğinden mideye ge
çebilir. Midenin distaline geçen yutulmuş keskin nesnelerden kaynaklanan intestinal perforasyonu yaygın(%35) olduğu için endoskopi ile çıkarılmasını tavsiye etmektedir. Intestinal perforasyon ortaya çıkarsa, bu genellikle ileoçekal valvde meydana gelir.
Eğer nesne görüntüde duedonumun distalinde, hasta asemptomatik ise; nesnenin geçişi günlük düz filmlerle belgelenmelidir.
3 günlük bir sürede geçiş olmazsa cerrahi çıkarma düşünülmelidir. intestinal zedelenmenin belirtilerinin gelişmesi (kusma, ağrı, ateş, GI kanaması gibi) anında cerrrahi konsültasyon gerektirmektedir.
Uyuşturucu paketi yutma
Uyuşturucu kuryeleri, taşımayı saklamak için küçük paketler halinde uyuşturucu yutar. Tercih edilen paket prezervatiftir ki bu 5 gram uyuşturucuyu alabilir. Bu paketler genellikle düz filmlerde görünür. Böyle bir paketin yırtılması ölümcül olabilir ve endoskopi iyotrajenik olarak paket yırtılması riski yüzünden kontrendikedir.
Eğer paketler intestinal kanaldan bozulmadan geçerse paketin rektuma ulaşıncaya kadar gözlemlenmesi tercih edilen tedavidir.
Kaynaklar
- Park JH, Park CH, Park JH, Lee SJ, Lee WS, Joo YE, et al. Review of 209 cases of foreign bodies in the upper gastrointestinal tract and clinical factors for successful endoscopic removal. Korean J Gastroenterol 2004;43:226-33.
- Kircher MF, Milla S, Callahan MJ. Ingestion of magnetic foreign bodies causing multiple bowel perforations. Pediatr Radiol 2007;37:933-6.
- Reilly, J. S., & Walter, M. A. (1992). Consumer Product Aspiration and Ingestion in Children: Analysis of Emergency Room Reports to the National Electronic Injury Surveillance System. Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, 101(9), 739–741.
- Eisen, Glenn M., et al. “Guideline for the management of ingested foreign bodies.” Gastrointestinal endoscopy 55.7 (2002): 802-806.