Tıbbi Semptomlar
‘Hedef birlikteliği’
Sözlük
- Taşikardi: İyi huylu nedenlerden tutun da nemrut olaylara kadar kalbi birçok şey hızlandırır. Pulmoner emboli sinüs taşikardisi ile karşınıza çıkarken, sevdiğinden ayrılan da kalp çarpıntıları ile gelebilir acile. Tabloyu bir bütün olarak değerlendirmek taşikardinin gizini tanılar.
- Hipotansiyon: Keşke herkesin parası olsaydı da dopamin tablet yutabilseydi ama çember öyle dönmüyor. Basit bir idrar yolu enfeksiyonuna hipotansiyon eşlik ediyorsa bu hasta sepsis çarkları içine sıkışmış olabilir. Diğer bir yaklaşımla biçimi olarak ise post entübasyon hipotansiyon için HAVAH ESTİH mnemoniğini inceleyebilirsiniz (https://xn--aciltp-t9a.com/post-entubasyon-hipotansiyon)
- Hipervolemi: Acil serviste yoğun bakım yatışı bekleyen hastalarda; hipervoleminin görülebileceği (gereksiz sıvı ve kan replasmanı), analjezinin yapılmadığı (fentanil) ancak benzo/NSAİİ verildiği, DVT profilaksisinin unutulmaması gerektiği akılda olmalı.
- Arrest: Tanıklı olanı, 5-6 cm arası göğüs kompresyonu, ritim kontrolü/USG için en fazla 10 saniye kompresyonu duraklatmak, erken defibrilasyon, yatak başı USG ile tamponad/d-shape/pnömotoraks/hipovolemi varlığı tespiti iyi, EtC02’nin < 20 mmHg olması ise düşük etkinlikli KPR kanıtı ve hasta yakınlarının eğer isterlerse arrest yakınlarının yanında bulunmasına izin vermek kırmızı alanın ilkeleri olmakta, ayrıca …
‘Femoral katater göğüs kompresyonu sırasında yapılabilecek uygun yaklaşım biçimlerinden biri, pnömotoraks riski yok ancak artmış dvt/enfeksiyon riski ile ilgili karışık (ola da bilir olmaya da) görüşler mevcut.’
- Bel ağrısı: Özellikle çapa yapmış ninelerin kusurudur ve teyzemiz sizden dikloron istiyor olabilir. Olmaz olmaz demeyin bakarsınız yıllanmış anevrizması bu sefer disssssssseke oldu.
- Ateş ve baş ağrısı: Binlerce baş ağrısı nedeni var ve hepsini acilde açıklama gerekliliği yok. Ancak bilinç bozukluğu+baş ağrısı+ateş toplamına dikkat etseniz iyi olur. Belki de hasta beyin kürelerinden bir tanesini omuriliğe doğru göndermeye hazırlanıyor.
- Ter: Ter her yer, her yer ter. Alnı ter, göğüs kafesi ter, sırtı hücum ter. Bu ter hangi organdan geliyor. Koroner tıkaçların belirtisi olmasın bu ter.
- Yaş: İnsanoğlu artık yaşlanabilmekte. Taş devrinde otuz üç yaş kadına nine denirken şimdilerde hayata başlamanın tanımı. O halde yetmiş beş yaş amcanın karnı ağrıyorsa akla hemen mide ekşimesi yapan gastrit mi gelsin, yoksa sigmoid volvulus mu.
- Kronik hastalık: Kronik hastalık insanı yorar. Hastanın giderek hemoglobini düşer, halsizleşir, umudu azalır ve sinirlenir. Bu şartlar altında semptomlar garipleşir. Atipik klinik bulgular sizi gözler. Diyabetik hastanın bacaklarım yanıyor demesi sonrası çekilen EKG’sinde inferior MI çıkması gibi.
- Öykü: Öykü alamama günümüzün hastalığı. Bırakın yabancı dil sorununu Türkçe bile anlaşamazsınız. Hasta üç ve daha fazla ilişkisiz semptom tanımlıyor ise muhtemelen hasta olmayabilir. Tam olarak neresi sorusuna her yerim yanıtı sizi korkutacağına sevindirsin. Bir örnek:
Doktor: Teyze neyin var? Teyze: Nesim yok ki!
- Göğüs ağrısı: En korkulan semptom. Bir kere intörn isen mutlaka EKG çekeceksin. Bu en az üç dakika demek. Elektrot eksik ise bulacak, cihaz bozuk ise çalışanına ulaşacaksın. Bununla da bitmedi. Elektrotları hastaya ters yapıştırdığın için koroner yoğun bakıma yatırılan hastayı tekrar acile getireceksin. Tüm bu kelimelerin yanında atipik göğüs ağrısından tipik olanına hepsi önemli, itina ile.
- Nefes darlığı: Anne karnında nefes olayı yok. Bunu biliyoruz. Fetus size gelip nefes darlığım var dese, hiç umursamaz, hemen taburcu edersiniz, zaten ne kadar uzağa gidebilir ki. Ama nefesi dar ileri yaş hastaya mutlak EKG gerek. Bakarsın ST’ler sinirli kedi gibidir.
- Bilinç bulanıklığı: Kafa vücudun tepesinde. Bu şu demek: En değerlisi. Değerli ki yukarı konmuş. Bu nedenle bunun bulanması hiç istenmeyendir.
- Yürü-Konuş-İç (meyen): Onlar Walk-Talk-Drink diyor. Yürüyemeyen, konuşamayan ve içemeyen hastayı acilde muhafaza et anlamı taşıyor, bu pratik bilgi birçok alanda işe yarıyor.
Tanısal
Vincent J. Markovchick ve arkadaşları. Emergency Medicine Secrets. Fifth Edition. Elsevier.
doi 10.1097/CCM.0b013e3182a167d7
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
