Anafilaksi ve Bifazizim Nedir?
Anafilaksi ölümcül seyreden, sistemik organ tutulumu ile sonuçlanan alerjik reaksiyona denilir. Klinik bulgular hipotansiyon, taşikardi, bronkospazm, bilinç kaybı, vücutta yaygın döküntüler ve diyaredir. Alerjik reaksiyondan farkı daha fazla miktarda salınan histaminin vücutta hedef reseptörler üzerinde etki göstermesidir. Sıklıkla unifazik klinik gösterirken %20 oranında bifazik bulgu verir. İşte bu bifazik durum klinisyeni korkutmalıdır. Bu duruma @aciltıp.com olarak ‘Bifazizim’ diyoruz.
Alerjene maruziyet sonrası dakikalar içinde semptom oluşabilirken, saatler sonrasında da klinik bulgular görülebilir.
Önemini vurgulamak istediğimiz nokta alerjenle maruziyet sonrasında gelişen ikinci atak.
Konu ile ilgili yaptığımız geniş literatür araştırmasında Japon usta Hertarafama Sutaşti’nin bu duruma ‘Tusunami Etkisi’ dediğini öğrendiğimizde heyecanımızı gizleyemedik, birkaç arkadaşımız topukları üzerinde dönmeye bile başladı.
Bifazizim 3 saat gibi kısa bir süre içinde görülebilirken, 24-38 saat sonra bulgu veren Bifazizim’e literatürde yer verildi. Ortalama süre vermemiz gerekirse 10 saat diyebiliriz.
Soru 1. İkinci atak birinciden kuvvetli midir
Size: 1/3 oranında zayıf, 1/3 oranında eşit, 1/3 oranında ise daha kuvvetli atak görülür. Kortikosteroidler bifazik reaksiyonu önlemede etkin görülse de steroid uygulanmasına rağmen ciddi Bifazizim’e maruz kalan hastalar bildirilmiştir.
Soru 2. Kim Bifazizim’e maruz kalacaktır
Size: Bu sorunun cevabı zor. İlk alerjene maruz kalıp uzun rezolüsyon fazı yaşayan hastalar ile kortikosteroid veya adrenalin uygulanmayan hastalar fatal Bifazizim potası altında oynamaktadır. Lee ve şebekesinin yaptığı bir çalışmada epinefrin uygulanmayan hastalarda Bifazizim’e yüksek maruziyet oranları saptandı.
Soru 3. Hastayı ne zaman taburcu edebilirim
Size: Bu soruya cevap yukarıdaki soru kadar olmasa da yine de zor. En az 24 saat klinik takip önerilmektedir. Ancak acil serviste bir hastanın 24 saat takibi uygun değildir. Bu nedenle hastanın hastaneye yatırılması gerekmekte. Diğer bir değişle anafilaksi tanısı alan hasta, tedaviniz sonrası insanlar arasına karışabilecek duruma gelse bile, hastaneye mutlak yatırılmalı.
Özet
- Anafilaksi hastasının en az 24 saat takibi gerekli. Yaştan ve ek hastalıktan bağımsız hastayı Bifazizim açısından hastaneye yatır.
- Evde yalnız yaşayan anafilaksi hastasını taburcu etme. Sonsuza kadar birlikte de yaşama, en azından 48 saat takip et.
- Anafilaksi semptomları tekrarında hastayı 112’yi araması konusunda heveslendir.
- Anafilaksi formu ver (sitemiz bu tip formlar üzerinde çalışmaktadır örn: Arrest formu, ektopik gebelik formu, konversiyon formu gibi )
- Adrenalin otoenjektörü (EpiPen) kullanımını anlat.
- Hasta yakınlarına anafilaksi hakkında bilgi ver.
- Bifazizim önceden tahmin edilemeyen bir durumdur. Kortikosteroid veya adrenalin tedavisi uygulansa bile semptomları baskılama garantisi yoktur. Bu nedenle hasta hastaneye yatırılmalı, taburculuk sonrası hasta ve hasta yakınları bilgilendirilmeli, oluşabilecek klinik bulgular ayrıntılı olarak anlatılmalıdır.
Eozinofil
doi: 10.1016/j.emc.2021.08.004.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
