Acil tıp asistanı
- Arrest hasta yönetiminde yatakbaşı ultrason önemsenmeyebilir: Bu bilgi acil tıp çömezi tarafından bilinç altına itilebilir. USG hastanın neden öldüğü sorusuna ışık olabilir. Kardiyak tamponad (parasternal uzun aksta pariyetal visseral aralıkta sıvı)-pulmoner emboli (apikal dört odada sağ sol ventrikül oranı > 0.66)-pacemaker tarafından perfore edilmiş miyokard (apikal dört odada perikardiyal effüzyon)-hipovolemi (subksifoid bakıda inferior vena kava çapının < 5 mm)-aort anevrizması rüptürü (parasternal uzun aksta hematom)-tansiyon pnömotoraks (pulmoner bakı M-Mode’da kumsal deniz bulgusunun kaybı). İşte sayılan bu 6lı mahşerin ölümcülleridir.
- Ektopik gebelik rüptürü ve tansiyon: Efsanevi bilgilerden biri olan ‘Ektopik gebelik rüptürü senkop ile sonuçlanır’ bilgisinin güvenirliği tartışılır ortaklar. Her rüptüre hadise hipotansiyon ile sonuçlanmaz. Siz tanınızı güçlendirmek için hastanın içinin geçmesini beklemeyin.
- Pelvik fraktür ve korkusu: Şehir meydanındaki en büyük havuzu düşünün. Fıskiyeler gürül gürül su pompalıyor. İşte pelvik kırık sonucu kaybedilebilecek olası kan miktarı. Pelvik kırığı olan hastanın mutlaka kan grubu saptanmalı, hemorajik şok açısından ciddi risk altında olduğu bilinmeli.
- Anafilaksi hastası erken taburcu edilir: Çömez alerjenlerin bifazik reaksiyon özelliğini bilmiyor olabilir. Anafilaksi hastasının en az 6 saat takip edilmeden çömez tarafından taburcu edilmesine izin vermeyin. Gözüm üstünde deyin.
- Hastaların alerji öyküleri sorgulanmaz: İlaçlar faydalı olduğu kadar zararlıdır da. Bunlardan bir tanesi de ilaçlara karşı gelişen alerjik reaksiyonlardır. Günün çömezinin tedavi uygulamadan önce hastalarına alerji öykülerini sorduğundan emin olun.
- Ayak bileği burkulmasında fibula başına bakılmaz: Ayak bileği burkulmaları acil servise ‘kapı kapatma sesi’ kadar sık başvurur. Unutulmaması gereken nokta ayak bileği burkulmalarına fibula proksimali patolojilerinin de eşlik edebileceğidir. Çömezinizin fibula başını muayene ettiğinden emin olun.
- Kadınların gebelik öyküleri ilaç veya ışık verilirken sorgulanmaz: Doğurganlık çağındaki kadına çömez ilaç yazarken gebe olup olmadığını, emzirip emzirmediğini sormayabilir. Aynı şekilde radyolojik inceleme isterken de gebelik sorgusu yapılmalıdır. Emzirip emzirmemesi ışık verirken önemli değildir.
- Yanlış akciğere tüp takılır: Direkt akciğer grafisinde solda görülen pnömotoraks aslında sağdadır. Çömez akciğer grafisinde gördüğü tarafa tüp takmaya çalışırsa hastaya iki tüp torakostomi girişimi yapılması gerekecektir. Grafilere siz de bakın.
- Sağ-sol tansiyon farkı yoksa kesinlikle aort diseksiyonu değildir: Çömez, hastaya sağ-sol tansiyon farkı bakacak, fark olmadığını görünce içinde derin bir güven duygusu oluşacaktır. Diseksiyon ön tanısı çok gerilerde kalmıştır. Siz çömezinize diseksiyon ön tanısında tansiyon farkına güvenmemesi gerektiğini kantinden kendinize ısmarlattığınız çayı içerken söyleyin.
- Akciğerde dinleme bulgusu yok ise patoloji de yoktur: Akciğer dinlenir ve herhangi bir ses duyulmaz. Çömezin yüzünde geniş bir tebessüm oluşur ve şöyle der: ‘Bu ciğer temiz’. Ancak unutulmamalıdır ki sessizlik bazen en büyük sestir.
- Travma hastasına kontrol batın USG istenmez, kontrol akciğer grafisi çekilmez ve kontrol hematokrit gönderilmez: Travma hastaları pandoranın kutularıdır. Geliş muayenesi, kan tahlilleri ve görüntüleme bulguları normal olan hastalar aniden hemorajik şok tablosuna girebilir. Travma hastalarında mutlaka kontrol batın USG istenmeli, kontrol akciğer grafisi çekilmeli ve kontrol hematokrit değeri bakılmalıdır. Bu bilgiler çömeze sık sık hatırlatılmalıdır.
- Astım hastasına mutlaka PA-Akciğer grafisi çekilir: Çömeziniz yemez içmez dinleme bulgusu olarak sadece wheezing olan astım hastasına mutlaka akciğer grafisi çeker. Travmatik olmayan omuz çıkıklarına da benzer şekilde omuz grafisi ister. ‘Ama buna hiç gerek yok’ cümlesini kurun kendisine.
- Karotis sinüs masajı: Supraventriküler disrtimilerde uygulanacak ilklerden. Ancak öncesinde oskültasyon ile karotiste üfürüm olup olmadığı saptanmalı, iki taraflı yapılacak karotis sinüs masajının hastanın beyin perfüzyonunu bozacağı çöme küpelenmelidir.
- Antiagregan alan hastaya kanaması olur diye girişim yapmaktan çekinir: Kanama zamanını uzatan ilaçlar vardır ancak uzatmayan ilaçlar daha çoktur. Çömeziniz coraspin veya plavix kullanan hastadan kanama zamanı gönderebileceği gibi girişimsel işlemlerden kaçınmak bile isteyebilir. Kaçınmamasını sağlayın.
- Geniş QRS’li taşikardi mi, yoksa ne: Çömeziniz geniş QRS etyolojisi ayırdına varamayabilir (dal bloklu supraventriküler disritmi olmadığını kim söyleyebilir), kıdemli olarak en kötü senaryoyu sahiplenin ve hastanın ventriküler orjinli çalkantılar içinde olduğunu kabul edin.
- Hemşirelerin notlarına güvenin: Bizden daha iyi not tutukları kesin. Özellikle mortalitesi yüksek olan hasta takiplerinde hemşire notlarından kopya çekebilirsiniz. Saat saat yapılanları yazın ve iki notun da bilgi birliği içinde olduğundan emin olun kaptanlar.
Acil Tıp
Vincent J. Markovchick, et al. Emergency Medicine Secrets. Fifth Edition. Elsevier.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
