Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık Yapan Maddeler
Uyuşturucu ve bağımlılık yapan çok sayıda madde aynı zamanda sık sık zehirlenmeye neden olur. Bu maddelerin toksik miktarları aşağıda verilmiştir.
Bağımlılık Yapan Maddeler
- Alkol (Etil Alkol)
- Barbitüratlar
- Benzodiazepinler
- Nikotin içeren tütün ürünleri
- Kafein ve metilksantinler
- Psikomotor stimülanlar
- Kokain, amfetaminler*, kationin (Khat)** Opioidler Opium, heroin, morfin, kodein, meperidin, fentanil, levorfanol, pentazosin, tramaol, metadon, l-alfaasetilmethadol (LAAM)
- Kannabis ve türevleri Esrar Halüsinojenler Liserjik asit dietil esteri (LSD), psilosibin, liserjik asid amid, dimetiltriptamin, harmin ve harmalin, ibogain, meskalin
- Uçucu solventler (inhalanlar) Toluen, ksilen, benzen, trikloretilen
- Diğer Fensiklidin, ketamin, antikolinerjikler (biperiden), dronabinol
Opioid analjezikler (afyon, morfin, eroin, fentanil, meperidin): İV,oral ve SC kullanılır.
Klinik; Bilinç değişikliği, koma ve konvülsiyon, huzursuzluk, uyuşukluk, kişilik değişiklikleri, bulantı, kusma, iştahsızlık, baş dönmesi, inme, terleme, miyozis, hiper ve hipotermi, hipoglisemi, hipotansiyon, ritim bozukluğu, solunum baskılanması, akciğer ödemi, bronkospazm, bağırsak seslerinde azalma ve ileus, karaciğer yetmezliği, akut böbrek yetmezliği, kas spazmı yapabilir.
Opioid analjeziklerle antidotu ; Naloksondur. (Naloxone®, nalokson hidroklorür, 0,4 mg ampul)
Sedatif, hipnotik ve anksiyolitik ilaçlar (Benzodiazepinler, barbitüratlar): İv ya da oral kullanılır.
Amfetamin ve türevleri, diğer sempatomimetikler (MDMA=Ecstasy, efedrin, metilfenidat): İV,oral, sigara içinde kullanılırTerapötik aralığı dardır. Uzun süreyle kullanıldıklarında tolerans gelişir. Dekstroamfetaminin 1 mg/kg’ın üzerinde, Ecstasy’nin 200 mg’ın üzerinde alınması hayati risk vardır.
Klinik: Aşırı konuşkanlık, huzursuzluk, yerinde duramama, uykusuzluk, paranoid eğilim, görsel ve işitsel sanrılar, ağız kuruluğu, kilo kaybı, görme bulanıklığı, bulantı, kusma, dalgınlık, deliryum, konvülsiyon, koma, baş ağrısı, midriyazis, tremor, ağızda kötü koku, taşikardi, aritmi, yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC), trismus, terleme, fasikülasyon, kore, distoni, takipne, hipo ve hipertansiyon, hipertermi, rabdomiyoliz, akut böbrek yetmezliği, karaciğer yıkımı, dolaşım yetmezliği, nistagmus, hiponatremi yapar.
*Halusinojenik amfetamin (Ecstasy) zehirlenmesine bağlı taşikardi ve hipertansiyon tedavisinde ilk seçenek olarak benzodiazepin verilir.
Kokain: Ven içine, ağızdan, koklama ile, sigara içinde, deri yoluyla. Toksik dozu bireysel toleransa göre değişir, 1 g ve üzerinde alındığında öldürücüdür.
Klinik: Titreme, göğüs ağrısı, baş dönmesi, huzursuzluk, iştah azalması, kişilik değişikliği, ateş, aşırı konuşkanlık, midriyazis, tremor, konvülsiyon, merkezi sinir sistemi uyarılması, hipertermi, kafa içi kanama, akut distonik reaksiyon, hipoglisemi, hipoksi, elektrolit bozuklukları, hipertansiyon, ritim bozukluğu, kalp krizi, kardiyomiyopati, pnömotoraks, akciğer embolisi, spontan düşük, plasenta ayrılması, piloereksiyon, mezenterik iskemi, rabdomyoliz, depresyon ve paronoya, deliryum, komayapar.
*Kokain zehirlenmesinde gelişen akut koroner sendromun tedavisinde ilk seçenek benzodiazepinlerdir.
*Beta blokörler kokain zehirlenmesinde kalple ilgili belirtileri şiddetlendireceklerinden kullanılmaz.
Kannabinoidler (Bonzai, Esrar ve marihuana): Ağızdan, sigara içinde ya da nargile ile. 30 mg/kg dolaşıma karışırsa öldürücüdür.
Klinik: Duygulanım ve davranış bozuklukları, huzursuzluk, kuşkuculuk, uygunsuz gülmeler, zaman algısında ve yargılamada bozulma, depresyon, iştah artışı, ağız kuruluğu, kısa süreli bellek kaybı, midriyazis¸ hiperemik konjonktiva, bilinç değişikliği ve koma, ataksi, motor eşgüdümde azalma, miyoklonik kasılmalar, hipotoni, solunum baskılanması, nistagmus, hipo ve hipertermi, dalgınlık, taşikardi, postural hipotansiyonyapar
Halüsinojenler (LSD, fensiklidin, psilosibin içeren mantarlar, boru otu): Ağızdan, sigara içindealınır.
Klinik: 8-12 saat süresince bellekte geri dönüş, uyum bozukluğu, görsel sanrılar, paranoid düşünce, gerçeği değerlendirme yeteneğinin kaybı, kişilik bozukluğu, akut psikotik reaksiyon, bulantı, kusma, özkıyım ya da öldürme eğilimleri, midriyazis, göz yaşarması, ataksi, hiperemik konjonktiva, taşikardi, hipertansiyon, konvülsiyon, kas güçsüzlüğü yapar.
*Lizerjik asit dietilamid (LSD) – klorpromazin (Largactil®) kullanılmaz.
Uçucu maddeler (Benzin, kerosen, toluen (Bally®, Derby®), ksilen, plastik ve kauçuk, boyalar, vernikler, etanol, aerosoller, aseton, yapıştırıcılar içindeki çözücüler): Koklama ile.
Klinik; Öfori, algı değişikliği, anlaşılmaz konuşma, psikotik belirtiler, bilinç değişikliği, kendisine ve çevresine zarar verme, nefeste koku, dudak çevresinde beyaz halka, ventrikül fibrilasyonu, taşikardi, karaciğer, böbrek, akciğer hasarı, nistagmus, ataksi, solunum ve merkezi sinir sistemi baskılanması, konvülsiyon, yüz ve boyunda kızarıklık yapar.
Kaynaklar:
- Perrone J, Hoffman RS. Stimulants, Cocaine and Amphetamines. In: Tintinalli JE, Kelen GD, Stapczyinski JS, eds. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 5 th edition, USA, McGrawHill, 2000:1112-1116.
- Doyon S. Opioids. In: Tintinalli JE, Kelen GD, Stapczyinski JS, eds. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 5th edition, USA, McGrawHill, 2000:1109-1112.
- Hansen KN. Hallucinogens. In:Tintinalli JE, Kelen GD, Stapczyinski JS, eds. Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 5th edition, USA, McGrawHill, 2000:1117¬1121.
- Editorial Staff: Cocaine, Amphetamines, LSD (Management/Treatment Protocol). In: Klasco RK (Ed): POISINDEX® System. Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado (Vol 125, expires 9/2005).