Gebelerin Gizli Şokları

Gebelik her zaman olası, anne bile çocuktan habersiz. Tüm bu koşullar acil doktorunu tetkik isterken en azından zihinde sınırlamakta. En iyi çözüm tüm kadınları gebe kabul edip laboratuvar tetkikleri ile gebeliğin dışlanması mı.
Gebelik hali klinisyenin hasta yönetimini değiştirmekte. Gebelikteki fizyolojik değişiklikler de hastayı etkilemekte. Kalp hızı, tansiyon ve solunum sayısı sepsis, hemorajik şok ve anafilaksi tablosundaki hastalara benzemekte. Peki hangisi düş, hangisi gerçek. Şimdi bu kaosu bölelim kaptanlar.

‘Aksi ispatlanıncaya kadar tüm kadınlar gebedir’

Ebe Emine

İlk sorun kişinin gebe olduğunu bilmemesi ile başlar. İkinci sorun ektopik gebelik ile devam eder. Üçüncü sorun ektopik gebeliğin rüptüre olmasıdır. Ama ektopik anne (g)ebe olduğunu bilmediğinden semptomlarını basit karın ağrıları ile karıştırır ve tıbbi yardıma ulaşmak için hevesli davranmaz. Karın ağrısı, baş dönmesi ve vajinal kanama ile başvuran hanımlarda mutlaka ektopik gebelik rüptürü dışlanmalıdır, şok bulguları olmasa da.
Yapılan çalışmalar ektopik gebelik rüptürlerinde sistolik tansiyon ve nabız değerlerinin güvenli olmadığını, gerçek kriterin şok indeksi olduğunu gösterdi. Şok indeksi nedir derseniz ben de size şu formülü sunarım: Nabız/Sitolik tansiyon. Bu değerin 0.7’nin üstünde olması durumunda şok için elimizde kanıt var diyebiliriz. Ama hayat tamamen matematik değil, siz yine de bu değere güvenip yaşlı amcalar için kadın doğum konsültasyonu istemeyin.

İkinci trimester ve sonrası gebe bayanlar karşımıza artmış istirahat nabızları, ılımlı düşmüş sistolik tansiyon değerleri ve hızlanmış solunum sayıları ile çıkıyor. İlginç bir şekilde bu bulgular şok tablosuna uyuyor. Gebelik acaba fizyolojik bir şok tablosu mu. Fizyolojik ve patolojik nasıl ayırt edilir.

Gebelerin yanağından kan damlamasının sebebi dolaşan kanlarının 6-8 litreye kadar artış göstermesi. Bu kan miktarı en aç vampiri doyuracak kadar çok. Ancak bu bolluğa rağmen gebenin başı derttedir. Supin hipotansiyon sendromu sol lateral tilt pozisyonu ile inferior vena kava zulmü kaldırıldığında aşılabilir.
Plasentanın anormal yerleşimi (ağrısız vajinal kanama), spontan veya travmatik plasenta yırtılması (abrupsiyo plasenta) az görülen ama korkulan dışarıdan görülen gebelik komplikasyonlarıdır.

Gebenin hemoraji ile kaybettiği kan dolaşımdaki artmış plazma miktarı ile dengelenir ama fetüsün hipoperfüzyonu uğruna. Bu nedenle şok bulguları olmayan annelerin kendileri ve doğmamış çocukları sessiz sedasız zarar görmektedir. Hemorajik komplikasyonlardan şüphelenmek için gebelerdeki vitallere güvenmeyin dostlarım.

Yenidoğan
Brown HL. Trauma in pregnancy. Obstet Gynecol. 2009;114(1):147-160.

Dr Çağdaş Can, Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp, Elazığ