Demir eksikliği
İki basamaklıdır.
a) Demir eksikliği: vücudun toplam demirinin azalması olarak tanımlanır. Anemi henüz yoktur.
b)Demir eksikliği anemisi: demir eksikliğinin eritropoezi azaltması sonucu anemi gelişmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımlamasına göre anemi: hemoglobinin, 15 yasın üstünde erkekte 13g/dl altında, 15 yasın üstünde ve gebe olmayan kadında 12 g/dl nin altında, gebelerde ise 11 g/dl’nin altında olarak tanımlanır.
Verilecek demir dozu: (15―Hasta hemoglobini gr/dl ) x Vücut ağırlığı (kg) x 2,2 (sabit) formülü ile hesaplanabilir.
Laboratuvar özellikleri: Demir eksikliği anemisi, kronik bir hastalık veya hemoglobinopati yoksa eritrosit mikrositozu, hipokromisi ve düşük serum ferritini ile doğrulanmalıdır. MCH kan sayımı aygıtlarından ve kanın saklanmasından en az etkilenen eritrosit indeksidir. Mikrositoz ve hipokromi, kronik hastalık, B12 vitamini ve folat eksikliği yoksa demir eksikliği anemisi için duyarlı göstergelerdir. Demir eksikliğinin serum göstergeleri düşük ferritin, düşük demir, artmıs total demir bağlama kapasitesi, artmıs eritrosit protoporfirini ve artmış transferrin bağlayan reseptörlerdir. Serum ferritini demir eksikliğini gösteren en güçlü testdir. Tanı için sınır değeri 12-15 mg/L olarak belirlenmistir. Bu değer eslik eden hastalık yoksa geçerlidir. Eğer eslik eden kronik hastalık varsa sınır değer <50 mg/L dir. DEA genellikle kan kaybına bağlıdır. Bu hastalarda gastrointestinal sistemden kanama tüm nedenlerin 1/3’ünü oluşturur. 
Tedavi
- Demir eksikliği anemisi nedeni belirlenmelidir, · Neden bazen çoklu olabilir. · Bazen aşikâr bir neden olsa bile, yetişkin hastalarda ciddi bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır. 2. Tedavinin temel amaçları, · Hemoglobin düzeyini ve eritrosit indekslerini normalleştirmek ve demir depolarını yerine koymaktır. · Altta yatan hastalığa göre bireysel tedaviler uygulanmalıdır.
Parenteral demir tedavisi endikasyonları:
- Hastanın oral demir tedavisine uyumu ya da tahammülü yoksa
- Aneminin ağır olması
- Kan kaybının devam etmesi
- Gastrointestinal hastalığın alevlenmesi (ülseratif kolit)
- Demir emilim bozukluğunun olması
- Hemodiyaliz hastaları
- islevsel demir eksikliği (eritropoyetin tedavisinde olan böbrek hastası, kanser hastası, otolog kan transfüzyonu adayı)
Parenteral demir tedavisinin sistemik yan etkileri görülebilir. Bunlar:
- Erken dönemde; hipotansiyon, kas krampları, diyare, ürtiker, ates, bulantı, kusma, hipertansiyon, göğüs ağrısı, anafilaksi,
- Geç dönemde; lenfadenopati, miyalji, artralji ve ates seklinde olabilir.
Gebelikte demir eksikliği I. Gebelik, doğum ve emzirme dönemlerinde demir ihtiyacında artma vardır. Toplam demir kaybı 1000 mg dolayındadır. a) Anemisi olmayan gebelere günde 15-30 mg elemanter demir verilebilir. Bu bir çok prenatal vitaminlerin formülünde vardır. b) Demir eksikliği anemisi olan kadınlar yukarıdaki kılavuzda belirtilen dozlarda demir tedavisi almalıdır. II. Gebelikte aneminin tanımlanması su sekilde olmalıdır:
- 1. trimester- hemoglobin < 11g/dl
- 2. trimester- hemoglobin < 10,4 g/dl
- 3. trimester- hemoglobin < 11g/dl
Kaynaklar
- Goddard AF et al, Guidelines for the management of iron deficiency anaemia Gut 2000;46 (supl):iv1-iv5
- British Columbia Guidelines & protocols advisory commitee, june 15, 2010
- Cook, JD. Diagnosis and management of iron-deficiency anaemia. Best Pract Res Clin Haematol 2005; 18:319.
- Weiss, G, Goodnough, LT. Anemia of chronic disease. N Engl J Med 2005; 352:1011.
- Mast, AE, Blinder, MA, Dietzen, DJ. Reticulocyte hemoglobin content. Am J Hematol 2008; 83:307.
- Punnonen K, Irjala K, and Rajama A. Serum Transferrin Receptor and Its Ratio to Serum Ferritin in the Diagnosis of Iron Deficiency. Blood 1997, 89: 1052-1057
- Park G et al. Soluble transferrin receptor-ferritin index and estimated body iron in irondeficiency anemia in “select” chronic diseases. Ann Hematol 2009, 88:913–915