‘Cam kapı yeniden açıldı’
MODERN JAPON EDEBİYATININ DOĞUŞU ve Shiga Naoya
Oğuz Baykara
Sen Yaptın
Şüpheli içinde şüpheyi barındırır. Şüphe ara ara kendini gösterir, taşar sonra çekilir. Suç küçük bir göz seyirmesi, minik bir dudak titremesi ile canlanır, açığa çıkmak ister. Şüpheli ile suç arasındaki mücadele incelemeye değerdir dostlarım.
- Ev ödevi: Olay hakkında bilgiyle silahlanın. Yer, yaş, eğitim, suç mahalli, mermi, sabıka kaydı, metabolik veya psikiyatrik hastalıklar. Bir kez aldatılırsanız çorap söküğünü takip edemezsiniz.
- Kontrol sorular: Bildiğiniz yanıtları arayın, zaten bilmenin getirdiği güven ile tekrar sorgulayın. Aynı oturum içinde bile çift dikiş yapabilir, saniyeler önce öğrendiğiniz bilgiyi tekrar sorabilirsiniz. Yalana alışmış bir zihin yeni yalanlar için yanıp tutuşur.
- Evet-hayır: Ucu açık sorular sorun. Evet, hayırlar ile karşı tarafı rahatlatmayın. Sorunun yanıt içeriği ne kadar zengin olursa şahıs doğru olmayan ifadelerin dozunu o kadar arttırır, arttırır, arttırır ki artık kendi içinde çelişmek kaçınılmaz olur.
- Sözsüz kanıtlar: Vücut dili de diyebiliriz. Suçun doktorasına yapmışlar bile vücutlarından kaçamaz. Göz teması kurmamak huzursuzluğun, sorulara yanıt verirken başını sağ veya sola çevirmek kandırmanın, sürekli yere bakmak çaresizce cevap aramanın, kolları gövdede birleştirerek durmak tedirginliğin, çeneyi ovuşturmak ise söylediklerine inanmamanın göstergeleridir.
- Rol yap: Zaten biliyormuş gibi yapmak, ne söylersen söyle içini görüyorumu oynamak. Olay ile ilgili saptanan ancak henüz anlamlandırılmamış kanıtların çoktan çözüldüğünü şüphelinin gözünün içine bakarak söyleyin. Tüm sorgu ekibinin, akşam yemeğine gitmek için, onun ağzından çıkacak itiraf baklalarını sabırsızca beklediğini hissettirin. Suçlunun gözleri tedirgin-çaresiz bakar, ittirsen düşecek zihin direncini itirafta arar.
Dava
Langleben DD, Loughead JW, Bilker WB, Ruparel K, Childress AR, Busch SI, Gur RC. Telling truth from lie in individual subjects with fast event-related fMRI. Hum Brain Mapp 2005;26:262-72.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
